امام حسین(ع) از دیدگاه اندیشمندان جهان
آنطون بارا (اندیشمند مسیحی)
اگر حسین از آنِ ما بود، در هر سرزمینى براى او بیرقى بر می‌افراشتیم و در هر روستایى، براى او منبرى برپا می‌کردیم و مردم را با نام حسین به مسیحیت فرا می‌خواندیم.
عظمت قیام، اوج فداکارى و ویژگی‌هاى دیگر امام حسین(ع) و یارانش، سبب شده که نویسندگان و اندیشمندان بزرگ جهان، در بارة این نهضت و حماسه‌آفرینان عاشورا اظهار نظرهاى بسیارى داشته، حتى برخى از نویسندگان غیرمسلمان دربارة این واقعه کتاب بنویسند. اکنون به برخى از این دیدگاه‌ها اشاره می‌کنیم.
جرج جرداق (دانشمند و ادیب مسیحی)
وقتى یزید، مردم را تشویق به قتل امام حسین(ع) و مأمور به خون‌ریزى تشویق می‌‌کرد، آن‌ها می‌گفتند: چه مبلغى به ما می‌دهی؟ امّا انصارحسین(ع) به او گفتند: ما با تو هستیم و اگر هفتاد بار کشته شویم، باز می‌خواهیم در رکابت جنگ کنیم و کشته شویم.
تاملاس توندون (رئیس سابق کنگرة ملّى هندوستان)
این فداکاری‌هاى عالى از قبیل شهادت امام حسین(ع)، سطح فکر آدمى را ارتقاء بخشیده، و شایسته است خاطرة آن همیشه باقى بماند و یادآورى شود.
فردریک جِمس
درس امام حسین و هر قهرمان شهید دیگرى این است که در دنیا، اصول ابدى عدالت و ترحم و محبّت وجود دارد که تغییر‌ناپذیرند و همچنین می‌رساند که هر گاه کسى براى این صفات مقاومت کند و در راه آن پافشارى کند، آن اصول همیشه در دنیا باقى و پایدار خواهد ماند.
بنت الشاطى (نویسندة معروف مصری)
زینب،خواهر حسین‌بن على، لذّت پیروزى را در کام ابن زیاد و بنی‌امیه خراب کرد و در جام پیروزى آنان قطرات زهر ریخت. در همة حوادث سیاسى پس از عاشورا همچون قیام مختار و عبدالله بن زبیر و سقوط دولت امویان و برپایى حکومت عباسیان و ریشه دواندن مذهب تشیع، زینب ـ قهرمان کربلا ـ نقش برانگیزاننده داشت.
عباس محمود عقّاد (نویسنده و ادیب مصری)
جنبش حسین، یکى از بی‌نظیرترین جنبش‌هاى تاریخى است که تاکنون در زمینة دعوت‌هاى دینى یا نهضت‌هاى سیاسى پایدار گشته است... دولت اموى پس از این جنبش، به قدر عمر یک انسان طبیعى، دوام نیاورد و از شهادت حسین تا انقراض آنان بیش از شصت و اندى سال نگذشت.
چارلز دیکنز (نویسنده معروف انگلیسی)
اگر منظور حسین، جنگ در راه خواسته‌هاى دنیایى بود، من نمی‌فهمم چرا خواهران و زنان و اطفالش به همراه او بودند؟ پس عقل چنین حکم می‌کند که او فقط به خاطر اسلام فداکارى خویش را انجام داد.
محمد على جناح (رهبر بزرگ پاکستان)
هیچ نمونه‌اى از شجاعت بهتر از این که حسین از لحاظ فداکارى و شهامت نشان داد، در عالم پیدا نمی‌شود. به عقیدة من، تمام مسلمانان باید از این شهیدى که خود را در سرزمین عراق قربانى کرد، پیروى کنند.
ل. م. بوید
در طول قرون، افراد بشر همیشه جرئت و پردلى، عظمت روح و بزرگى قلب و شهامت روانى را دوست داشته‌اند و به خاطر همین‌هاست که آزادى و عدالت هرگز به نیروى ظلم و فساد تسلیم نمی‌شود. شهامت و این بود عظمت امام حسین و من مسرورم که با کسانى که این فداکارى عظیم را از جان و دل ثنا می‌گویند، شرکت کرده‌ام، هر چند که 1300 سال از آن تاریخ گذشته است.
مهاتما گاندى (رهبر بزرگ هندوستان)
من زندگى امام حسین، آن شهید بزرگ اسلام را به دقّت خوانده‌ام و توجّه کافى به صفحات کربلا کرده‌ام بر من روشن شده است که اگر هندوستان بخواهد یک کشور پیروز گردد، باید از امام حسین پیروى کند. 2
توماس کارلایل (دانشمند انگلیسی)
بهترین درسى که از تراژدى کربلا می‌گیریم، این است که حسین و یارانش به خدا ایمان استوار داشتند. آن‌ها با عمل خود روشن کردند که تفوّق عددى در جایى که حق و باطل روبه‌رو می‌شوند، اهمیت ندارد و پیروزى حسین با وجود اقلیتى که داشت، باعث شگفتى من است.3
توماس ماساریک
اگر چه کشیشان ما هم از ذکر مصایب حضرت مسیح، مردم را متأثّر می‌سازند، ولى آن شور و هیجانى که در پیروان حسین یافت می‌شود، در پیروان مسیح یافت نخواهد شد و گویا سبب، این باشد که مصایب مسیح در برابر مصایب حسین، پر کاهى است در مقابل یک کوه عظیم پیکر.4
پروفسور ادوارد براون خاورشناس انگلیسى
حتى غیر مسلمانان نیز نمی‌توانند پاکى روحى را که این جنگ اسلامى تحت لواى آن انجام گرفت، انکار کنند. 5
واشنگتن ایرونیگ (تاریخ‌نگار امریکایی)
در زیر آفتاب سوزان سرزمین خشک و در روى ریگ‌هاى تفتیدة عراق، روح حسین فنا ناپذیر است. اى پهلوان و اى نمونة شجاعت و اى شهسوار من، اى حسین.6
موریس دوکبرا
اگر مورّخان ما حقیقت روز (عاشورا) را می‌دانستند و درک می‌کردند که عاشورا چه روزى است، این عزادارى را مجنونانه نمی‌پنداشتند، زیرا پیروان حسین به واسطة عزادارى حسین می‌دانند که پستى و زیر دستى و استعمار و استثمار را نباید قبول کنند و شعار پیشرو و آقاى آن‌ها، تن به ظلم و ستم ندادن بود.7
بروکلمان کارل (خاورشناس و پژوهشگر آلمانی)
شهادت حسین علاوه بر نتایج و اثرات سیاسى، موجب تحکیم و اشاعة مذهب8 شیعه گردید و این مذهب، مرکز و مظهر تمایلات ضدّ غرب شد.
اثر گذارى قیام عاشورا بر جنبش‌هاى آزادی‌بخش جهان
قیام کربلا به صورت یک حادثه هر چند جانکاه در دل تاریخ مدفون نگشت و دیرى نپائید که به یک حماسة جاویدان تبدیل شد. قیام حسینى به صورت قیام و انقلابى الگو آفرین و تاریخ ساز درآمد و الهام بخش جنبش‌هاى گوناگون در تاریخ گردید.
یکى از دستاوردهاى مهمّ قیام کربلا، تبیین شیوه‌اى اصولى و بسیار مؤثّر در مبارزه با حکومت‌هاى سلطه‌گر و زورمدار بوده است. حادثة کربلا، یک قیام اسوه و یک سیرة عام براى تئورى انقلاب و یک پیام انقلابى ـ تاریخى است که براى هر عصرى، پیام ویژه‌اى دارد. بر اساس ویژگی‌هاى شاخص نهضت امام حسین(ع)، میان جنبش‌هاى اسلامى در سراسر جهان اسلام، پیوند به وجود آمد و موج بیدارى و انقلاب، مناطق وسیعى از جهان اسلام مانند مصر، سوریه، لبنان، عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان، الجزایر، تونس، مراکش، حجاز، اندونزى، هندوستان و ایران را در بر گرفت.
در بیشتر کشورهاى اسلامى، ویژگى مردمى بودن روحانیت، رسالت رهبرى حرکت‌ها و جنبش‌ها را بر دوش رهبران دینى نهاد. «شاه ولی‌الله دهلوی» و فرزندش، «سید احمد خان هندی»، «سید جمال الدّین اسدآبادی»، «اقبال لاهوری»، «محمّد على جناح»، «شیخ محمد عبده»، «شیخ عبدالرّحمان کواکبی»، «حسن البنا» و امام خمینی(ره)، نمونه‌هایى برجستة مبارزه بر ضدّ استکبار و طاغوت بر اساس نظام هدفمند انقلاب حسین بودند.
پی‌نوشت‌ها:
1. فرهنگ عاشورا، صص 279 ـ 283، به نقل از: کتاب درسى که حسین به انسان‌ها آموخت، عبدالکریم هاشمی‌نژاد، ص 447؛ رهبر آزادگان و منابع دیگر.
2. بر شطى از حماسه و حضور، ص 283، به نقل از مجلة بصائر، ش 7 و 8، ویژه‌نامة محرّم، ص 25.
3. همان، ص 447.
4. همان، ص 451
5. همان.
6. همان.
7. همان.
8. همان.
9. همان.
