واژه «نماز» درفارسى و «صلاة» در عربى

عده‌اى معتقدند واژه نماز درلغتِ فارسى از لفظ پهلوى نماک (namac)گرفته شده که آن هم از ریشه ایرانِ‌باستان واژه«نم»(nam) به معناى خم شدن و تعظیم کردن گرفته شده‌است.
از جمله‌معانى نماز در کتاب‌هاى لغت فارسى عبارتند از: بندگى، اطاعت، سجود، پرستش، خدمتکارى و فرمان‌بردارى.
برخى معتقدند «صلاة» از ریشه عبرى گرفته شده و به معناى کنیسه یهودیان است؛ به نظر نولدکه«صلوة» از لفظ عبرى «صلوها» مشتق است.چنان‌که لفظ «صلوات» در آیه 40 سوره حج: (...لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِیَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ) نیز به همین معنا مى‌باشد.
راغب مى‌نویسد: اصل «صلاة» براى دعا بوده و از باب نام‌گذارى کل به نام اجزایش، بر نماز که بخشى از اجزاى آن دعا استاطلاق گشته. صاحب قاموس هم به دنبال دیدگاه مرحوم علامه طباطبائى(رحمه الله) «صلاة» را به معناى توجه و انعطاف گرفته است وافعالى را که مسلمانان باآن کیفیت خاص انجام مى‌دهند، نیز یکى از مصادیق توجه و انعطاف به خداوندمى‌داند.
این واژه در اصطلاح بر عبادتى مخصوص با کیفیتى خاص اطلاق مى‌شود.درآیه: (هُوَ الَّذِی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ وَمَلاَئِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُم مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَکَانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً)نیز صلاتى که به خداوند نسبت داده شده، به معناى رحمت ویژه خداوند در حق مؤمنان است.
 

تنطیم:مینا طراویان

معجزه دعا و نماز در برآورد نیازهای فردی و روحی انسان

  عده ای از دانشمندان الهی و غیر الهی به این مطلب رسیده اند که تنها در سایه ی مذهب و دین و دعا و نیایش با خداست که می توان روان سالمی داشت.   در واقع دعا و نماز، قوی ترین نیرویی است که انسان ها می توانند ایجاد کنند؛ نیرویی که چون قوه ی جاذبه ی زمین، وجودی حقیقی دارد و رابط انسان با خالق خود است.

- دعا و نماز

دعا و نماز در حقیقت عبارت است از رابطه‏ای صمیمانه بین آفریدگار و آفریده، که انسان به وسیله آن از اعماق قلب با خالق خویش سخن می‏گوید. از این رو دعا و نماز هم به درگاه خداوند مقبول و خوش‏آیند است و هم به انسان کمک می‎کند تا غم از دل بزداید و بار روح را سبک‏تر سازد حتی گفته شده است: خداوند مشتاق شنیدن دعا و نماز عادلان و نیکوکاران است.

کسی که دعا و نماز می‏خواند باید چشمانش را پائین افکنده و قلبش را متوجه بالا سازد و باید نزد خود چنین مجسم کند که خداوند مقابل او است چنان که در کتاب مزامیر داود (تهیلیم) فصل 16 آیه 8 می‏فرماید: «خداوند را همیشه پیش روی خود می‏دانم». در تلمود؛ براخوت، 28 ب آمده است: «هنگامی که شما دعا و نماز می‏خوانید بدانید که در حضور چه کسی ایستاده‏اید».

(دعـا) در لغـت بـه مـعـنـاى خـوانـدن ، حـاجت خواستن و استمداد بوده و در اصطلاح اهل شرع ، گفتگو کردن با خداوند سبحان به شکل طلب حاجت و درخواست حلّ مشکلات از درگاه او یا به شکل مناجات و ذکر اوصاف جلال و جمال ذات پاکیزه اوست. دعـا یـکـى از بـهـتـریـن عـبـادتـهـاسـت و بـه عـنـوان عـبـادتـى مـستقل ، داراى اجر و پاداش نیک مى باشد و گاهى نیز وسیله گشایش گِرِههاى بسته زندگى و حـل گـرفـتـاریـهـا و مشکلات به الهام خدا و یارى او و سبب بر آورده شدن حاجتهاى دنیا و آخرت است
در روایـات اهـل بـیـت عـلیـهـم السـلام گـاهـى از دعـا بـه عـنـوان عـبـادتـى مستقل ، بهترین عبادت ،مغز و روح پرستش یاد شده واز محبوبترین کارها در روى زمین شمرده شده اسـت و گـاهـى نـیـز از آن بـه عـنوان وسیله رفع گرفتاریها، دفع بلا و مصیبت ، شفاى دردها، کـلیـد نـجـات ، گنجینه رستگارى ، سلاح و سپر مؤ من و بهترین وسیله نزدیکى به درگاه خدا یاد شده است .

اولیـاى گـرامـى اسـلام ، مـى کـوشـیـدنـد، فـرهـنـگ دعـا و اسـتـمـداد از درگـاه خـداونـد مـتـعـال در میان مسلمانان براى همیشه زنده بماند. از این رو، به پیروان خود سفارش مى کردند، درتـمام حالات زندگى با خدا ارتباط داشته و حاجتهاى خود را از او بخواهند، از او کمک بگیرند و حـتـى مـسـائل کـوچـک خـود را بـا خـدا در مـیـان بگذارند. چنانچه در حدیث قدسى آمده که خداوند تعالى به حضرت موسى (ع ) فرمود:(یا مُوسى ! سَلْنى کُلَّ ما تَحْتاجُ اِلَیْهِ، حَتّى عَلَفِ شاتِکَ، وَمِلْحِ عَجینِک. اى موسى ! به هر چه نیاز دارى ، حتى علف گوسفند و نمک خمیرت را، از من بخواه.همچنین پیامبر اکرم (ص ) فرمود:(لِیَسْئَالْ اَحَدُکُمْ رَبَّهُ حاجَتَهُ حَتّى یَسْئَالَهُ الْمِلْحَ وَ حَتّى یَسْاءَلَهُ شَسْعَهُ) هر کدام از شما باید حاجتش را، حتى نمک و بند کفش خود را، از پروردگارش بخواهد.

از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود:(بر شما باد به دعا؛ زیرا با هیچ چیز مانند آن ، به خدا نزدیک نمى شوید و دعا را براى هیچ حـاجـت کـوچـکـى بـه خاطر کوچکى اش رهانکنید، زیرا آن کس که حاجتهاى بزرگ را بر آورده مى کند، حاجتهاى کوچک هم به دست اوست).

پیامبر اکرم (ص) فرمود: «الدعاء مخ العبادة و لا یهلک مع الدعاء احد، دعا مغز عبادت است و هیچ کس از اهل دعا به هلاکت نمی‏رسد. در عبادات مخصوصا نماز به مسأله دعا تأکید فراوان شده است و شایسته است که انسان مؤمن در حین نماز، در قنوت، در سجده و... و بعد از فارق شدن از نماز به درگاه الهی دعا نماید. هنگامی که نمازگذار در مقابل پروردگار خود به عبادت می ایستد و عظمت خداوند و نعمت های فراوان پروردگار به یاد می آورد، بهترین وقت است که به عجز و ناتوانی خود اعتراف کند و برای گناهان خود از خداوند طلب مغفرت نموده و از درگاه کبریایی خداوند معرفت به او و پیامبر و اوصیاء او و عافیت و روزی حلال برای خود و خانواده اش را خواستار باشد. در رساله های عملیه آمده است که مستحب است نماز گزار در سجده و یا در سجده آخر دعا کند و حوائج دنیا و آخرت خود، به خصوص رزق حلال را از خدا بخواهد و این دعا را بخواند: «یا خَیْرَ الْمَسْؤُولین وَ یا خَیْرَ الْمُعْطِینَ ارْزُقْنِی وَ ارْزُقْ عِیالی مِنْ فَضْلِکَ فَانَّکَ ذُو الفَضْلِ الْعَظِیمِ» یعنی: ای بهترین کسی که از او سؤال می‏کنند و ای بهترین عطاکنندگان، روزی بده به من و عیال من از فضل خودت، پس به درستی که تو دارای فضل بزرگی‏.»

- هدف از عبادت و اهتمام نماز خواندن:

هـدف از عـبـادت ، رشـد وتـکـامـل انـسـان اسـت ، زیـرا خـدا کـمـال مـطـلق اسـت و انـسـان بـراى رسیدن به کمال باید خود را به او نزدیک کند و راه تقرب انسان به خداى متعال ، عبودیت و بندگى است . اثر بندگى رفع تیرگیهاى درونى از صفحه دل و نـورانـى شـدن آن بـه انـوار مـلکـوت و آمـادگـى جـان انسان براى پذیرش تجلیّات حق و تابش نور عشق الهى است .

بـسـیـارى از نـمـاز خـوانـان ، نماز مى خوانند، ولى نمى دانند، براى چه نماز مى گذارند و در نـتـیـجـه از هدف اصلى آن غافلند، از این رو، سودى نمى برند و این عبادت در روح آنان اثرى نگذاشته و یا اثرى نامحسوس و غیر قابل توجه گذاشته است؛ زیرا (همچون کلاغى که منقار بـر زمـیـن مـى کـوبـد)، بـه نـمـاز پرداخته و با غفلت به پایان مى رسانند. چنین نمازى باز دارنـده از گـنـاهان نیست . با آنکه قرآن نماز را بازدارنده از فحشاء ومنکر شمرده است معلوم مى شود نمازش در حقیقت نماز نبوده ، بلکه صورتى از نماز بوده است . بـراى تـوجـه بـه هـدف اصـلى اقامه نماز، برخى ازعلماى بزرگ اسلام ، کتابهایى پیرامون اسـرار این عبادت وآداب قلبى و معنوى آن نگاشته اند که مطالعه دقیق و به کار بستن آنها بر همه سالکان طریق الهى ، بویژه جوانان عزیز، امرى ضرورى و لازم است .

اهـتـمام به نماز اقتضا مى کند، انتظار وقت نماز را داشته باشیم مانند کسى که وعده ملاقات با یـک شـخـصـیـت مـهـم گـذارده ، بـه خـاطـر وفـا بـه ایـن وعـده ، لحـظـه شـمـارى مـى کـنـد. هـیـچ قـول و قـرار دیـگـرى را کـه بـا ایـن وعـده مـنافات دارد، نمى پذیرد، حتى اگر قرار قبلى با دیـگـران گذارده است با عذر خواهى آن را لغو مى کند.

براى این ملاقات ، خود را آماده مى سازد، لبـاس خـود را مـرتّب مى کند، آنچه مى خواهد بگوید در ذهن مرور مى کند. بنابراین باید چنین حالتى در نمازگزار باشد که با نزدیک شدن وقت نماز در چهره و رفتار او این انتظار مشاهده شود، برخیزد، وضو بگیرد، مقدمات دیگر نماز را فراهم سازد.اهـتـمـام بـه نـمـاز اقـتـضـا مـى کـنـد، انـسـان نـمـاز را بـطـور صـحـیـح و کـامـل بـیـامـوزد و بـه فـراگـیـرى مـسـایـل نـمـاز اهـتـمـام داشـتـه بـاشـد وهـرگـز نـمـاز را از اوّل وقت تاءخیر نیندازد، مگر در شرایط اضطرارى که طبعاً عذر تاءخیر پذیرفته است .

اهـتـمـام بـه نـمـاز بـه تـوجـه قـلبـى درحـال نـمـاز وخـشـوع در حال عبادت است . چنانکه قرآن کریم ، در وصف مؤ منان رستگار مى فرماید:

(اَلَّذینَ هُمْ فى صَلوتِهِمْ خاشِعُونَ)

آنان (کسانى هستند که ) در نمازشان خشوع مى ورزند. نـمـاز گـزار بـایـد کـارى کـنـد کـه درحال نماز فکر و ذهن او متوجه عبادت و معبود باشد. بدین مـنـظـور درجـایـى نـمـاز بـخـوانـد کـه مـایـه پـریـشـانـى حـواس نـشـود. درحـال نـمـاز بـا حـالت آرام وبـدون حـرکـت زایـد بـدن بـاشـد، درحـال قیام به محل سجده نگاه کند. درحال رکوع به پهلوى پاى راست بنگرد، از نماز خواندن درجـایـى کـه در بـرابـر آب ، درب گـشـاده ، نـقـاشـى ، خـطـاطـى ، گل و گیاه و چیزهایى است که موجب پریشانى حواس مى شود، خوددارى ورزد. نقـطـه مـقابل اهتمام به نماز، سبک شمردن نماز است.

- دعا و کیفیت آن:

این جهان با تمام تجلیات آن، بازدمِ نَفَسِ خداوند است. تجلیاتی که انسان جزئی از آن محسوب می‏شود. هر یک دم، یک جلوه است. و اصلاً چیزی جز یک جلوه وجود ندارد.

«لا تکراراً فی تجلّی» یعنی در تجلیات خدا تکرار وجود ندارد. مثلاً امکان ندارد که یک امام حسین دیگر دقیقاً با همان مشخصات ظهور کند. هر کسی در نوع خودش یک پدیدۀ نوظهور و بلاتکرار است. در حقیقت دستگاه خلقت اگر با تکرار همراه شود نشانۀ کمبود آن است. برای تعریف صحیحی از دعا بررسی دو کیفیت حال و مقام پراخته می شود:حال کیفیتی است که بدون اراده بر انسان وارد می‏شود و اگر با مراقبت سالک ماندگار گردد مقام نامیده می‏شود، پس مقام، ورود کیفیتی است که با مراقبت سالک ماندگار گردد .بعضی از کیفیتهای وارداتی، فقط در حال، قرار می‏گیرند و به مقام نمی‏رسند، حال وارد می‏شود ولی سالک توان نگهداری آنرا ندارد، چون مراحل مقدماتی لازم را طی نکرده است. باید به این نکته توجه داشت که در بسیاری موارد مقدمه مهمتر از نتیجه می‏باشد، مثلاً به نماز ایستادن مقدماتی دارد که خیلی مهمتر از خود نماز است. ریاضت، مراقبه و... به همتِ نَفَسِ پیر نیاز دارد. در خیلی از موارد، بدون نَفَسِ پیر، کارها انجام نمی‏گیرد، خیلی از دعاها به این دلیل نتیجه نمی‏دهد که غالبا بی‏مقدمه به آن نزدیک می‏شویم.

- دعا و نماز در ادیان مختلف

الف- دعا از دیدگاه قرآن

از نـظـر قـرآن مـجـیـد، دعـا نـداى فـطرت بیدار انسان خدا جوست که از عمق جانش بر مى خیزد و همانند عاشقى شیدا معشوق ناپیدایش را مى خواند و به درگاهش دست نیاز مى برد. خداجویان عاشق در سختى و راحتى ، گرسنگى و سیرى ، اندوه وشادى ، نیازمندى و بى نیازى و ... او را مى خوانند. قرآن مجید، حالت خوشِ خداجویان مخلص را چنین توصیف مى کند: (تَتَجافى جُنوُبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً...) بسترخواب ، را رها مى کنند، پروردگارشان را با بیم و امید مى خوانند... دعـا، مـحـبوبترین چیز نزد خدا بوده و مایه رشد و سعادت انسان است خداى تعالى به رسولش مى فرماید:

(وَاِذا سـَئَلَکَ عـِبـادى عـَنـّى فـَاِنّى قَریبٌ اُجیبُ دَعْوَهَ الدّاعِ اِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لى وَلْیُؤْمِنُوا بى لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ) .

هـنگامى که بندگانم درباره من از تو مى پرسند، (بگو) البته که من به آنها نزدیکم . کسى کـه مـرا بخواند، اجابت مى کنم ، پس باید دعوت مرابپذیرند و به من ایمان آورند تا به حق و سعادت راه یابند.دعـا، مـایـه ارزش انـسـان در درگـاه الهى است واعتناى خدا به بشر، به واسطه دعا، راز و نیاز وگریه وزارى به درگاه او مى باشد.

ب- دعا و نمازدر دین یهود و دین مسیح

«ای خداوند خدای ما، میل و رضای تو بر این تعلق گیرد که به ما عمری دراز عطا فرمایی، عمری مشحون از صلح و سلامت پر از نیکی و رحمت و ... عمری که در آن خجالت و شرمندگی یافت نشود، عمری توام با ثروت و عزت و سعادت که در آن ترس از تو دل و جان ما را پرکند، ای خداوند خدای ما، میل و رضای تو بر این تعلق گیرد، که در دل هیچ انسانی کینه و دشمنی علیه ما وارد نشود و کینه و عداوتی علیه هیچ انسانی بر دل ما نگذارد.»

وقتی که دعا در باور شخصی ربوبیت حق جای گرفت و با عمق جان خود تنها او را همه کاره یافت و چشم امید از غیر او بست به ناچار حوائج خود را نیز فقط از او می‌طلبد، ایمان به عالی‌ترین وجه هنگام دعا کردن و نماز خواندن جلوه‌گر می‌شود. زیرا تنها آن کس که به خدا و به علاقه او نسبت به آفریدگارش صمیمانه ایمان دارد، به حضور پروردگار دعا می‌کند و حاجات خود را از او می‌خواهد.

در انجیل آمده است که: «هنگامی که او مسیح در موضعی دعا می‌کرد چون فارغ شد، یکی از شاگردانش به وی گفت: خداوندا، دعا کردن را به ما تعلیم نما، چنانکه یحیی به شاگردان خود آموخت» پس عیسی به شاگردانش گفت: «هرگاه دعا کنید، گویید: ای پدر ما که در آسمانی، نام تو مقدس باد. ملکوت تو بیاید. اراده تو چنانکه در آسمان است در زمین نیز گرده شود. نان کفاف ما را روز به روز به ما بده و گناهان ما را ببخش زیرا که ما نیز هر قرضدار خود را می‌بخشیم و ما را در آزمایش میاور، بلکه ما را از شریر رهایی ده.».

هر مسیحی دارای یک خط مستقیم برای ارتباط با خدا می‌باشد و در هر زمان که اراده نماید در اختیار اوست،‌ ولی اغلب مسیحیان هرگز گوشی تلفن را بر نمی‌دارند و اغلب فراموش می‌کنند که چنین خطی وجود دارد، مگر اینکه یک وضعیت اضطراری پیش آید. کسانیکه روح بخشش دارند می‌توانند دعا کنند، یکی از دلایلی که اغلب مانع دعاکردن می‌گردد نداشتن روح بخشش است. مسیح وعده فرموده: وقتی به دعا بایستید هرگاه کسی به شما خطا کرده باشد او را ببخشید تا آنکه پدر شما نیز که در آسمان است خطایای شما را ببخشاید.

ج- دعا از دیدگاه دانشمندان

دیل کارنگی روانشناس مشهور غرب می گوید: در آمریکا به طور متوسط در هر 35 دقیقه یک نفر خودکشی می کند و در هر دو دقیقه یک نفر دیوانه می شود . اگر این مردم از تسکین خاطر و آرامش که دین و عبادت به آدمی می بخشد نصیبی داشتند ، ممکن بود از اغلب این خودکشی ها و بسیاری از دیوانگی ها جلوگیری شود.»

دکتر محمد عثمان نجاتی روانشناس و استاد دانشگاه کویت می گوید:« این حالت آرام سازی و آرامش روانی حاصل از نماز از نظر درمانی تأثیر بسزایی در کاهش شدت تشنجات عصبی ناشی از فشار زندگی روزانه و پایین آوردن حالت اضطرابی که برخی از مردم دچار آن هستند، دارد. »

دیل کارنگی بنیانگذار دانشکده ی روابط انسانی در نیویورک می نویسد: چرا موقعی که مشکلات، نیروی ما را نابود می کند و یا حوادث، اراده های ما را ریشه کن می سازد و بیشتر اوقات آن قدر در یأس فرو می رویم که خدا را هم فراموش می کنیم به خود نمی آییم و آن قدر صبر می کنیم که یأس بر ما پیروز شود؟ و چرا همه روزه نیروهای خود را با نماز و حمد و دعا تقویت نمی کنیم و آن را از نو سازمان نمی دهیم؟امروزه جدیدترین علم یعنی روانپزکشی همان چیزهایی را تعلیم می دهد که پیامبران تعلیم می دادند، چرا؟ به علت اینکه پزشکان روح دریافته اند که دعا و نماز و داشتن ایمان محکم به دین ، نگرانی و تشویش و هیجان و ترس را که موجب بیشتر ناخوشی های ماست برطرف می سازد . شخص من هنوز از کشف رمز اثر دعا و نماز عاجزم ولی این دلیل نمی شود که از آرامش روحی و اتکایی که دعا و نماز برایم به وجود می آورد بهره مند نشوم . با دلیل یا بی دلیل برایم مسلم شده است که اعتقاد به دین در طریق زندگی سعادتمندانه، مهم ترین پایگاه است .»

- نتیجه گیریاهـمـیـّت دعـا از دیـدگـاه قـرآن و روایـات اهـل بیت علیهم السلام بیان می کند که قدر و منزلت انسان نزد خدا و روح عبودیّت و بندگى به دعا، وابسته است.کـسـى کـه مـى خـواهـد، بـنـده بـاشـد، از بـى بـند و بارى و افسار گسیختگى ، نجات یابد و گـرداب حـوادث روزگـار وتـوطـئه هـاى شـیـاطین به او آسیب نرساند، و کلید رستگارى دنیا و آخـرت را داشـتـه بـاشـد، کسى که مى خواهد درتمام زندگى ، معشوقى داشته باشد که همواره همدم اوباشد، در بن بستها، امیدبخش ، درهنگام بلا و مصیبت ، اضطراب و نگرانیها، آرامبخش روح و پناهگاه مطمئن او باشد، باید دعا کند.

بنابراین تا دست در دست کسی که آگاه به رمز و رموز، و کجا و چگونه رفتنها است، قرار ندهید، پیدا کردن مسیر با مشکلاتی چند توأم می‏شود. زیرا وقتی که به حالی دست پیدا می‏کنید، باید اثرات این حال را در خود شناسائی نمایید تا به درک برسید. معنویت، در وجود ما نشانه‏هائی دارد، تا این نشانه‏ها را نشناسید، از کجا متوجه معنویت در وجود خود می‏شوید.
تهیه و تنظیم: حسن بالاگر، مدیر روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر و مصطفی قربان موحد، عضو باشگاه پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر.
- منابع
- اصول کافى ، ج ۴، ص ۲۱۰.
- انجیل مرقس، باب 11، آیه 25
- بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۳۰۳، اسلامیه .
- براخوت، 160، ب،7، دال.
- تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص 83، حدیث 1326.
- سجده ، آیه ۱۶.
- رساله عملیه امام خمینی ، قسمت احکام نماز (مستحبات و مکروهات سجده).مسأله 1091.

گذری بر فرهنگ های قرآنی نماز و چگونگی کاربست آن در جامعه

فلسفه برپایی نماز در اسلام نماز در بیشتر ادیان الهی به عنوان برترین آیین عبادی و رکن معنویت و ارتباط با خداوند مطرح بوده است. در خواست حضرت ابراهیم علیه السلام در این باره از خداوند چنین است: «رَبِّ اجْعَلْنی مُقیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی؛ پروردگارا من و ذریه ام را برپا دارنده نماز قرار ده». (ابراهیم: 40) به حضرت موسی علیه السلام در کوه طور خطاب شد: إِنَّنی أَنَا اللّهُ لا إِلهَ إِلاّ أَنَا فَاعْبُدْنی وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری. (طه: 14) همانا من الله هستم، معبودی جز من نیست مرا پرستش کن و نماز را برای یاد من برپادار. از حضرت عیسی علیه السلام هم روایت است: «وَ أَوْصانی بِالصَّلاةِ وَ الزَّکاةِ ما دُمْتُ حَیًّا؛ و مرا به نماز و زکات توصیه کرده است، مادام که زنده ام». (مریم: 31) در آیین مقدس اسلام نماز جایگاهی بس والا دارد. در آیات زیادی برپایی نماز در کنار پرداختن زکات آمده است. تکیه بر این دو رکن، در حقیقت برای بیان این واقعیت است که مسلمان واقعی باید هم در پیوند با خداوند رابطه ای عاشقانه داشته باشد و هم در ارتباط خود با مردم بی تفاوت عمل نکند و تکالیف واجب و مستحب مالی خود را انجام دهد و به فکر محرومان جامعه باشد. عالی ترین شکل ارتباط عاشقانه با خداوند، نماز است و بهترین شیوه ارتباط با مردم، حل مشکلات مادی آنهاست که با ادای وظایف مالی از سوی مسلمانان این مهم برآورده می شود. در قرآن کریم اقامه نماز و پرداخت زکات، به عنوان محک ایمان و تقوی و اخلاص شمرده شده است و این دو در حقیقت اولین گام وفاداری به دین معرفی شده است. به راستی هر کلام نماز، قوت ایمان را دو چندان می سازد. کلید راز بزرگی است هر کلام نماز چه با شکوه و عظیم است ازدهام نماز نسیم بارش نور است در کویر وجود سحر به مسجد آدینه ها، سلام نماز گریخت خیل شیاطین ز اسم «بسم اللّه » حصار مظلمه در یم شکست به نام نماز بکن ز چشمه «الحمد» دشت جان سیراب بخوان که زخم نهان بخشد التیام، نماز نصراللّه مردانی پیام متن: 1. اهمیت بخشی به نماز در تمام ادیان ابراهیمی؛ 2. نماز و زکات، دو معیار سنجش ایمان. شادابی و نشاط و دوری از کسالت به هنگام برپایی نماز در دو آیه از قرآن کریم، نماز خواندن همراه با کسالت از ویژگی های منافقان شمرده شده است، آنجا که آمده است: «وَ إِذا قامُوا إِلَی الصَّلاةِ قامُوا کُسالی؛ و هنگامی که به نماز می ایستند، از روی کسالت می ایستند». (نساء: 142) و نیز: «وَ لا یَأْتُونَ الصَّلاةَ إِلاّ وَ هُمْ کُسالی؛ و نماز به جا نمی آورند جز با کسالت». (توبه: 54) اساسا چنین نمازی از دورن تهی و بی ارزش و نشانه بی توجهی به نماز است. در اسلام به نماز و اهتمام به اول وقت خواندن نماز تأکید فراوان شده است، چنان که قرآن کریم می فرماید:«فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ الَّذینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ؛ پس وای بر نمازگزارانی که از آن غافلند». (ماعون: 4 و 5)مراد از ساهون در آیه بالا، کسانی هستند که از اصل نماز غافلند؛ گاه آن را نمی خوانند و گاه آن را در آخر وقت می خوانند و یا آنکه حضور قلب در نماز ندارند. در اسلام اهمیت به اوقات نماز و توجه به انجام آن، بسیار سفارش شده است. در روایتی از امام سجاد علیه السلام می خوانیم: همانا منافق (از کار زشت) نهی می کند، ولی خود از آن کار دست نمی کشد. فرمان می دهد، ولی خود انجام نمی دهد و چون به نماز بایستد، اعتراض می کند. راوی می گوید: پرسیدم اعتراض چیست؟ حضرت فرمود: رو به راست و چپ گردانیدن و چون رکوع کند، خود را مانند گوسفند به زمین اندازد (یعنی بعد از رکوع نایستد و به همان حال به سجده رود). در روایتی سازنده و هشداردهنده از حضرت امیر علیه السلام درباره اهمیت به نماز آمده است: هیچ کاری نزد خداوند محبوب تر از نماز نیست. پس نباید در وقت نماز هیچ یک از امور دنیا شما را مشغول از نماز سازد که خداوند گروهی را که از نماز سهو می کنند، نکوهش کرده است و مقصود، این است که اینها غفلت از نماز دارند و حریم وقت نماز را نگه نمی دارند. افزون بر توجه به اصل نماز، انسان باید توجه داشته باشد که هنگام نماز در مقابل حضرت حق ایستاده است و با او سخن می گوید. باید تمام وجود خویش را به این میهمانی ببرد تا شیطان جرئت و فرصت زمینه سازی برای خروج از این میهمانی را به دست نیاورد. نماز مطلوب، نمازی است که انسان با عنایت و توجه آن را بخواند، بداند که چه می گوید و با که سخن می گوید. سحر دمید و دلم بی قرار خواهد شد دوباره دامن من پر بهار خواهد شد صدای خوب اذان می رسد و یک احساس درون سینه من بی قرار خواهد شد به سوی روشنی آب می روم بی تاب و آب با دل من رهسپار خواهد شد نماز می شود آغاز و با تجلی وصل حجاب های جدایی کنار خواهد شد و بعد در سر سجاده های سوز و گداز بهانه های دلم بی شمار خواهد شد مصطفی محدثی خراسانی پیام متن: 1. ارزش و اهمیت قائل شدن اسلام به اوقات نماز؛ 2. به هنگام نماز خواندن، خود را در محضر خداوند دیدن و با او هم صحبت شدن. اسلام و خشوع و خضوع به هنگام نماز با فضیلت ترین نماز، به جای آوردن آن به همراه خشوع است. قرآن مجید دراین باره می فرماید: قَدْ أَفْلَحَ الْمُوءْمِنُونَ الَّذینَ هُمْ فی صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ. (مؤمنین: 2) به تحقیق مؤمنان رستگار شدند، آنها که در نمازشان خشوع دارند. چون وقت نماز می شود، بانگ سروش از عرش رسد آدمیان را در گوش کاین آتش عصیان که برافروخته اید باید به نماز عشق گردد خاموش محمدعلی مردانی خشوع، به معنای تواضع و ادب جسمی و روحی است که در برابر شخص بزرگ یا حقیقت مهمی، در انسان پدید می آید و در عمل ظاهر می شود. خشوع در نماز، یعنی جسم و روح را در نماز به دیدار خداوند بردن و بریدن از غیر او، آن چنان که برگزیدگان خداوند چنین بودند. خشوع ابتدا بر روح پرتومی افکند و پس از آن آثارش بر جسم نیز ظاهر می شود. یعنی کسی که در نماز خاشع است، هم از نظر روحی در آرامش و طمأنینه است و هم اعضا و جوارح او آرام و راحت است. در همین رابطه یکی از امامان معصوم علیهم السلام می فرماید: «اما اِنَّهُ لَوْ خُشِعَ قَلْبُهُ لَخُشِعَتْ جَوارِحهُ؛ اگر او در قلبش خشوع داشت در اعضای بدنش نیز خاشع می شد». از دیگر مصداق های اقامه نماز صحیح، دوام و پایداری آن است. در سوره معارج پس از آنکه خداوند برخی از صفات ناشایست انسان ها را تذکر می دهد، اوصاف شایسته آنها را هم ذکر می کند، از جمله می فرماید: «اِلاّ المُصَلّینَ الَّذینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمونَ؛ مگر نمازگزارانی که بر نماز خود تداوم دارند». (معارج: 22) نماز نباید مقطعی باشد. نمازی که باز دارنده از فحشا و منکر است، باید مداوم باشد و اصولاً هر برنامه تربیتی که ادامه دار نباشد، کارآیی لازم را نخواهد داشت. در سفارش به استمرار و دوام در اعمال، پیامبر گرامی اسلام می فرماید: اِنَّ احبَّ الاَعْمالِ اِلیَ الله مادامَ وَ اِن قَلَّ. محبوب ترین اعمال نزد خداوند کاری است که انسان بر آن مداومت داشته باشد، هر چند کم باشد. پیام متن: 1. خشوع و خضوع به هنگام نماز، به معنای ادب جسمی و روحی؛ 2. نماز مداوم، عاملی بازدارنده از فحشا و منکر. پاسداری از حریم نماز از دیگر وظایف مؤمنان، پاسداشت حریم نماز است. حفظ ارزش نماز، به جای آوردن آن با آداب واجب و مستحب و نیز خواندن آن در اول وقت، از مظاهر نکوداشت مقام نماز است. نگهداری از حریم نماز، نقطه مقابل سبک شمردن نماز است که این کار، یعنی شأن و منزلت آن را نادیده انگاشتن و در نتیجه خود را از شفاعت محروم ساختن. امام صادق علیه السلام می فرماید: «اِنَّ شَفاعَتَنا لَنْ تَنالَ مُسْتَخّفا بِالصّلوةِ؛ به درستی که شفاعت ما به کسی که نماز را سبک بشمارد، نمی رسد.» و شاعر چه زیبا آن را به نظم آورده است: گویم ز امام صادق این طرفه حدیث تا شیعه او به لوح دل بنگارد فرمود که بر شفاعت ما نرسد هر کس که نماز را سبک بشمارد قرآن کریم از این حریم به «حفظ» تعبیر کرده است و به همگان توصیه می کند: «حافِظوُا عَلی الصَّلواتِ و الصَّلوةِ الوُسْطی؛ در انجام همه نمازها و نماز وسطی کوشا و مراقب باشید». (بقره: 238) در این آیه بر مراقبت همه نمازها به ویژه نماز وسطی تأکید می شود و ظاهرا مقصود از نماز وسطی، نماز ظهر است که در شأن نزول آیه هم به آن اشاره شده است که جمعی از منافقان به بهانه گرمی هوا در نماز جماعت ظهر شرکت نمی کردند و این سبب شده بود که از جمعیت نماز جماعت کاسته شود، تا جایی که آیه شریفه در تذکری به مؤمنان می فرماید: «حریم نماز را نگه دارید و با ترک جماعت حریم این عبادت بزرگ را نشکنید». در سه آیه دیگر از قرآن، محافظت بر نماز از ویژگی های مؤمنان شمرده شده است. برای مثال در آیه زیر آمده است: «وَ الَّذینَ هُمْ عَلی صَلَواتِهِمْ یُحافِظُونَ؛ مؤمنان کسانی هستند که بر نمازهای خویش مراقبند». (مؤمنون: 9) ظهر است و اذان و بانگ تکبیر دعوت ز خدای توست بپذیر اکنون که رسید وقت دیدار هر کار دگر ز دست بگذار با اهل خلوص، هم نوا شو حاضر به عبادت خدا شو تا ظهر تلاش و کار دنیا اینک دو قدم برای فردا ای دوست مگر تو را یقین نیست دنیا همه چیز اهل دین نیست بشتاب در بهشت باز است ره توشه آخرت نماز است محمدجواد محبت پیام متن: 1. نکو داشت نماز و به جاآوردن آن با تمام واجبات و در صورت امکان، مستحبات؛ 2. محافظت از اوقات نماز، صفت برجسته مؤمنان. یاری گرفتن از نماز بی تردید انسان در زندگی مادی در تنگناهایی قرار می گیرد و نیاز به پشتوانه ای مطمئن دارد. آنان که سطحی می اندیشند، تنها به پشتوانه مادی فکر می کنند، ولی آنان که الهی فکر می کنند، پیوسته خود را با پشتوانه معنوی از بن بست می رهانند. یکی از این تکیه گاه ها نماز است، نماز جلوه شکوه مند و برجسته یاد خدا و آرام بخش دل هاست که «أَلا بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ». (رعد: 28) سپیدی با سیاهی درهم آمیخت زجانم رخوت دیرینه بگریخت مؤذن بانگ زد اللّه اکبر مرا از خواب سنگینی برانگیخت محمدرضا سهرابی نژاد قرآن مجید توصیه می کند که در سختی ها و گرفتاری ها از نماز کمک بگیرید، آنجا که می فرماید: وَ اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَکَبیرَةٌ إِلاّ عَلَی الْخاشِعینَ. (بقره: 45) از صبر و نماز یاری جویید و این کار جز برای خاشعان سنگین است. آن کسی را طلبد یار که شد یار نماز جلوه یار توان دید در انوار نماز نوش بی نیش توان داشت پس پرده ذکر گل بی خار توان کاشت به گلزار نماز پاک دینی هنر خاک نشینان باشد مترفان را بگذارید در انکار نماز تشنه وصل کجا دل کند از صحبت یار عاشقان سیر نگردند ز تکرار نماز محمدرضا مالک بر این اساس، در روایت های فراوانی آمده است که وقتی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله یا امام علی علیه السلام با مشکلی روبه رو می شدند، به نماز روی می آوردند. امام صادق علیه السلام می فرماید: چه مانعی دارد وقتی که با غمی از غم های دنیا رو به رو می شوید، وضو بگیرید و به مسجد بروید، دو رکعت نماز بخوانید و در نماز دعا کنید؛ زیرا خداوند دستور داده است:«واستَعینوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلوةِ». به یقین، استوارترین پشتوانه زندگی همین است و جز این، همه سست و دور از اعتمادند.همان گونه که خداوند در قرآن مجید می فرماید: مَثَلُ الَّذینَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللّهِ أَوْلِیاءَ کَمَثَلِ الْعَنْکَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَیْتًا وَ إِنَّ أَوْهَنَ الْبُیُوتِ لَبَیْتُ الْعَنْکَبُوتِ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ (عنکبوت:41) کسانی که غیر خدا را اولیای خود برگزیدند، همچون عنکبوتند که خانه ای برای خود انتخاب کرده اند و سست ترین خانه ها، خانه عنکبوت است، اگر می دانستند. هر جانداری برای خود خانه و لانه ای دارد، ولی هیچ یک از اینها به سستی خانه عنکبوت نیست. اصولا خانه باید دیوار، سقف و دری داشته باشد و صاحب آن را از حوادث حفظ کند. غذا و نیازهای او را در خود نگه دارد. بعضی خانه ها اگر سقف ندارند، دست کم دیواری دارند یا اگر دیوار ندارند، سقف دارند. ولی لانه عنکبوت که از تعدادی تارهای بسیار نازک ساخته شده است، نه دیواری دارد، نه سقفی و نه دری. از سوی دیگر، مصالح آن به قدری سست و بی دوام است که در برابر هیچ حادثه ای مقاومت نمی کند. اگر نسیم ملایمی بوزد، تار و پودش را درهم می ریزد. اگر چند قطره باران بر آن ببارد، آن را متلاشی می کند. کمترین شعله آتش به آن برسد، نابودش می سازد. حتی اگر گرد و غبار بر آن بنشیند، پاره پاره می شود و از سقف آویزان می گردد. معبودهای دروغین انسان های مادی گرا نیز نه سودی دارند و نه زیانی، نه مشکلی را حل می کنند و نه در روز بیچارگی پناهگاه کسی هستند.آری فقط خداوند پناهگاه است و بس! پیام متن: 1. نماز پشتوانه محکم و مطمئن برای صبر و رفع مشکلات؛ 2. سیره ائمه معصومین علیهم السلام در توسل به نماز در هنگام گرفتاری ها؛ 3. تکیه بر پناهگاهی ممطئن و پرهیز از پشتوانه های مادی. توصیه و امر به نماز از دیگر وظایف مؤمنان در رابطه با نماز، توصیه به دیگران برای برپایی نماز است. امر به معروف، از فریضه های بزرگ دین ماست و چه معروفی برتر از نماز. اگر در جامعه ای نماز به درستی برپا شود، منکرات از آن رخت برمی بندد. از ویژگی های مردان خدا، امر به نماز است. در مورد حضرت اسماعیل علیه السلام در قرآن کریم آمده است: «وَ کانَ یَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلوةِ وَ الزَّکاةِ؛ و این پیامبر پیوسته خاندان خود را به نماز و زکات امر می کرد». (مریم: 55) در موردی دیگر قرآن مجید خطاب به پیامبر گرامی اسلام می فرماید: «وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها؛ و خانواده خود را به نماز دستور ده و بر انجام آن شکیبا باش». (طه: 132) اگر افراد جامعه ای خداجو باشند، همگان به سعادت و سلامت رهنمون می شوند. امر به نماز در خانواده، راهی است برای نجات خانواده از آتش دوزخ. چنان که آیه ششم سوره تحریم نیز به مؤمنان سفارش می کند که «ای کسانی که ایمان آورده اید، خود و خانواده خویش را از آتشی که هیزم آن انسان ها و سنگ هاست، نگه دارید». این آیه، رسالت سنگین پدر و مادر را یادآور می شود و آنها را مسئول می داند، هر چند در کنار خانواده، همه متولیان فرهنگی نیز مسئول خواهند بود. در روایتی از پیامبر گرامی اسلام به این مسئولیت همگانی این گونه اشاره شده است: بدانید همه شما نگهبانید و همه در برابر کسانی که مأمور نگهبانی آنها هستید، مسئولید.امیر و رئیس حکومت اسلامی نگهبان مردم است و در برابر آنها مسئول است. مرد، نگهبان خانواده خویش است و در مقابل آنها، مسئول. زن نیز نگهبان خانواده شوهر و فرزندان و در برابر آنها مسئول است و بدانید همه شما نگهبانید و همه شما در برابر کسانی که مأمور نگهبانی آنها هستید، مسئولید. پیام متن: 1. امر کردن به نماز، به عنوان مهم ترین معروف؛ 2. مسئولیت همگانی در تربیت دینی. ترویج فرهنگ نماز قرآن کریم برخی از ویژگی های یاران خداوند را این چنین برمی شمارد: الَّذینَ إِنْ مَکَّنّاهُمْ فِی اْلأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لِلّهِ عاقِبَةُ اْلأُمُورِ. (حج: 41) آنها کسانی هستند که هرگاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را برپامی دارند و زکات را ادا می کنند و امر به معروف و نهی از منکر می کنند و عاقبت امور از آن خداست. البته مؤمنان خدا از قدرت و امکانات خویش، از جمله رسانه فراگیر و تأثیرگذار صدا و سیما در جهت ترویج و نهادینه کردن فرهنگ نماز در جامعه می کوشند. خود، اهل اقامه نمازند و در محافظت از اوقات نماز کوشا هستند. حق نماز را ادا می کنند و به توصیه استاد شهید مرتضی مطهری در توجه به اقامه نماز عمل می کنند. این شهید فرزانه می فرماید: به پا داشتن نماز، آن است که حق نماز ادا شود. یعنی نماز به صورت یک پیکر بی روح انجام نگیرد، بلکه نمازی باشد که واقعا بنده را متوجه خالق و آفریننده خویش سازد و این است معنی «ذکر اللّه » که در آیه چهاردهم سوره شریفه طه بدان اشاره شده است: «اقم الصلوة لذکری». یاد خدا مساوی است با فراموش کردن غیر خدا. اگر انسان ولو مدت کوتاهی با خداوند در راز و نیاز باشد و از او استمداد (کند) و او را ثنا گوید و او را به الله بودن، رب بودن، رحمان بودن، رحیم بودن، احد بودن، صمد بودن، لم یلد و لم یولد بودن، و لم یکن له کفوا احد بودن توصیف کند، عالی ترین تأثیرها در نفس او گذاشته می شود و روح انسان آن چنان ساخته می شود که مذهب اسلام [آن گونه] می خواهد و بدون چنین برنامه ای امکان پذیر نیست. پیام متن: استفاده از تمام ابزار و امکانات، به منظور ترویج و نهادینه کردن فرهنگ نماز در جامعه به وسیله اصحاب رسانه.   پدید آورنده : محمدهادی سجادی

تصاویر مسجدی که دو قبله دارد

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج وابسته به بعثه مقام معظم رهبری ، امروز شنبه پانزدهم رجب مصادف با سالروز تغییر قبله نخست مسلمانان است. هنگامی که پیامبر در این مسجد نماز ظهر اقامه کرده بود ، به رکعت دوم که رسیدند، وحی آمد که « ای پیامبر ! صورت خود را به سوی مسجد الحرام بر گردان »؛ و بدین مناسبت به این مسجد ذوقبلتین گویند. در سال دوم هجری ، هنگامی که پیامبر در نماز ظهر به رکعت دوم رسیده بود ، آیات 142 تا 150 سوره بقره مبنی بر تغییر قبله نازل گشت . « فول وجهک شطر المسجد الحرام »؛ ای پیامبر ! صورت خود را به سوی مسجد الحرام بر گردان . آن حضرت دو رکعت نماز باقی مانده از ظهر را به سوی مسجد الحرام اقامه فرمودند . در این مسجد ، به یاد بود این تغییر ، دو محراب به سوی قبله نخستین « بیت المقدس » و قبله دوم ساخته بودند ، لیکن در نوسازی اخیر آنها را برداشته اند .

مسجد قبلتین کجاست ؟

در شمال غربی شهر مدینه، مسجدی وجود دارد که دارای دو محراب است، البته در دو جهت مخالف ـ ‌با اختلافی حدود 180 درجه . تعجب نکنید، 180 درجه!!، مگر می‌شود انسان به جهت و سوی دیگری غیر از مسجد الحرام نماز بگزارد؟! نمی‌شود به سوی دیگری غیر از کعبه نماز گزارد، اما در این مسجد حادثه مهمی رخ داده است  که از زمان صدر اسلام به مسجد قبلتین ـ دوقبله‌ای ـ معروف گردید و هم اکنون نیز بدین نام معروف است. زائران مسلمان کشورهای اسلامی که برای زیارت قبر پیامبر(ص) و ائمه بقیع(ع) به مدینه می‌آیند، یک روز را به زیارت مساجد مقدس تاریخی، از جمله مسجد قبلتین اختصاص  می‌دهند و جهت ادای نماز تحیت مسجد به آن مکان مقدس مشرّف می شوند. برای آگاهی کامل از این حادثه مهم، بایستی به تاریخ صدر اسلام برگردیم. روز دوشنبه، پانزدهم ماه رجب، سال دوم هجرت، پیامبراکرم(ص) به همراه تنی چند از اصحاب به ‌منظور تسلیت گویی به مادری مسلمان به نام «اُمّ بشر» که فرزندش را از دست داده بود به طرف قبیله «بنی‌سَلمه» حرکت می‌کنند. خانه‌های این قبیله در قسمت شمال غربی شهر مدینه قرار دارد؛ «اُمّ بشر» به افتخار رسول خدا گوسفندی ذبح کرد و طعامی تهیه نمود. هنگام ظهر فرا رسید، پیامبر با همراهان به نماز ایستادند…. ـ توجه داشته باشید که بیت‌المقدس قبله اول مسلمانان بوده و پیامبر اکرم(ص) از زمان بعثت بمدت پانزده سال (سیزده سال در مکّه و دو سال در مدینه) به سوی بیت المقدس نماز می‌گزاردند ـ. متأسفانه یهودیان مدینه و اطراف آن به پیامبر و مسلمانان طعنه می‌زدند و می‌گفتند: دین شما دین کامل نیست، زیرا قبله شما همان قبله ما یهودیان است! پیامبر(ص) از گفته آنان آزرده خاطر شد و همواره منتظر امر و دستور الهی بود تا به گونه‌ای از طعنه‌های یهودیان رهایی یابد، واسلام، این دین ابدی و جاودانه از یک قبله مستقل بهره‌مند شود. آری، انتظار به پایان رسید، هنگامی که پیامبر اکرم(ص) و همراهان در خانه «اُم بشر» مشغول نماز ظهر بودند، جبرئیل براو نازل گردید و خبر جابجایی قبله را آورد: «قَدْ نَری تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّماءِ فَلَنُوَلِّینَّکَ قِبْلَةً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ…؛ نگریستن تو را به اطراف آسمان می‌بینم. تو را به جانب قبیله‌ای که می‌پسندی می‌گردانیم؛ پس روی به سوی مسجد الحرام کن…» (سوره بقره، آیه 144) پیامبر، بی‌درنگ به سمت جنوب روی گردانید و نماز‌گزاران نیز چنین کردند و پشت سر پیامبر(ص) قـرار گرفتند و رکعت باقیمانده را به جانب مسجد الحرام ـ قبله جدید ـ به پایان‌بردند. به لحاظ جغرافیایی ، بیت‌المقدس و فلسطین نسبت به شهر مدینه، در شمال این شهر می‌باشد و مکه مکرمه در سمت جنوب و به فاصله 420کیلومتری مدینه قرار دارد. خبر این حادثه مهم در سراسرمدینه و اطراف و نواحی آن پخش شد و مسلمانان از آن پس به سوی قبله جدید ـ مسجد‌الحرام ـ نماز گزاردند. تعدادی از مردان قبیله بنی‌سلمه، از «اُم بشر» درخواست کردند تا خانه‌اش را بفروشد و به پاس بزرگداشت این واقعه عظیم، مسجدی بنام مسجد قبلتین احداث شود. «اُمّ بشر» گفت: من خانه‌ام را نمی‌فروشم، آن را هدیه می‌کنم تا شما مسجد بسازید. وآنان اولین بنای مسجد قبلتین را برپا کردند. پس از گذشت قرنها و تجدید بنای متعدد، هم اکنون مسجد قبلتین با دو گنبد، دو مناره بسیار زیبا و با دو جایگاه ویژه (محرابی زیبا به سوی مسجد الحرام و جایگاه محراب سابق به طرف بیت المقدس) چشمان بینندگان را خیره می‌کند و خاطره عطرآگین صدر اسلام را در ذهن باز‌دید کنندگان خود زنده می‌نماید.   گروه دین و اندیشه پایگاه اطلاع رسانی حج وابسته به بعثه مقام معظم رهبری