موضوعات روان شناسی در آیات قرآن

1- ارزیابی شخصیت براساس روان شناسی:

در داستان حضرت سلیمان میخوانیم :

«وانی مرسله الیهم بهدیه فناظره بم یرجع المرسلون فلما جاء سلیمان قال اتمدونن بمال فما آتانی الله خیر مما آتاکم بل انتم بهدیتکم تفرحون»(2)

«و در واقع من هدیه ای به سوی آنان میفرستم، پس بنگرم که فرستادگان با چیزی باز میگردند.»

و هنگامی که (فرستاده ملکه) نزد سلیمان آمد،(سلیمان) گفت: «آیا [مرا] با مال امداد میرسانید! پس آنچه خدا [به من] داده، بهتر است از آنچه به شما داده است؛ بلکه شما فقط به هدیه خود شادمان میشوید.»

2- شخصیت:

در سوره ی اسراء آیه ی 84 میفرماید:

«قل کل یعمل علی شاکلته فربکم اعلم بمن هو هدی سبیلا»

بگو:«همه برطبق (روش وخلق وخوی) خویش عمل میکنند؛ و پروردگارتان داناتر است، به کسی که او ره یافته تر است.»

توضیح «شاکله» ازماده «شکل» به معنای «مهارکردن حیوان» است.(3) به خود مهار «شکال»گفته میشود و از آنجا که روحیات و سجایا و عادت های هر انسانی او را به رویه ای خاص مقید میکند با آن «شاکله» گویند.(4)

3- واکنش های روانی، افشاگر راز درون :

خداوند متعال در این باره میفرماید:

«واذا ما انزلت سوره نظر بعضهم الی بعض هل یراکم من احد ثم انصرفوا صرف الله فلوبهم بانهم قوم لا یفقهون »(5)

«وهنگامی که سوره ای فرو فرستاده شود، برخی آن (منافق) آن برخی (دیگر) نگاه میکنند( در حالی که میگویند: ) آیا هیچ کس شما را می بیند! سپس منصرف میشوند(وبیرون میروند)؛ خدادلهایشان را (از رحمت) منصرف ساخته ؛ بخاطر آنکه آنان گروهی هستندکه فهم عمیق نمیکنند.»

4- تقسیم شخصیت براساس عقیده:

در قران کریم با توجه به اهمیت این موضوع ، شخصیت به سه دسته «مومن» ،«کافر» و «منافق» تقسیم شده است.

5- روانشناسی رنگ ها:

«قالوا ادع لنا ربک یبین لنا ما لونها قال انه یقول انها بقره صفراء فاقع لونها تسر الناظرین»(6)

گفتند:«برای ما از پروردگارت بخواه تا برای ما روشن بیان کند که رنگ آن (گاو) چگونه است!( موسی ) گفت که اومیگوید:«در حقیقت آن گاوی زرد است که رنگش یکدست است، که بینندگان را شاد سازد.»

بابررسی های انجام گرفته «رنگ زرد» باعث آرامش وسرور باطنی انسان میشود لذا معمولا در خوابگاه های روان درمانی ، از رنگ زرد برای لباس های بیماران استفاده میشود.(7)

6- روانشناسی رشد:

1-6 رشدکودک ومراحل آن(8):

«والله اخرجکم من بطون امهاتکم لاتعلمون شیئا وجعل لکم السمع والابصار والافئذه لعلکم تشکرون»(9)

«خداوند شمارا از رحم مادرانتان بیرون آورد درحالی که هیچ نمیدانستید، وبه شما گوش وچشم وقلب عطا فرمود تا اینکه شکر به جا آورید.»

2-6 رشد زبان:

«خلق الانسان علمه البیان»(10)

«انسان را خلق کرد، به اوگفتار را تعلیم داد.»

3-6 عوامل موثردر رشد زبان:

در رشد زبان یک سلسله عوامل مادی(رسش بدنی، هوش ، محیط خانواده و....) (11) که قابل اثبات در آزمایشگاه ها میباشد و عوامل غیرمادی (اراده خداوند وسخن گفتن در گهواره ) دخالت دارد.

4-6 خانواده:

خانواده از عوامل موثر در رشد انسان است. قران کریم با تاکید برایجاد خانواده ای سالم وآرام ، بر این نکته تاکید کرده است ومیفرماید:(14)

«ومن ایاته خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها وجعل بینکم موده ورحمه ان فی ذلک لایات لقوم یتفکرون»(15)

«و از نشانه های او این است که همسرانی از (جنس) خودتان برای شما آفرید، تا بدان ها آرامش یابید، ودربین شما دوستی و رحمت قرار داد؛ قطعا در آن [ها] نشانه هایی است برای گروهی که تفکر میکنند.»

5-6 رشدشخصیت:

تاکید قران بر این نکته که محرومیت جنسی لزوما موجب آسیب نیست. این نظریه برخلاف نظریه ی فروید» است ولی با نظر «مزلو» قابل تفسیر است.(16)

«ولیستعفف الذین لایجدون نکاحا حتی یغنیهم الله من فضله »(17)

«وکسانی که (وسایل) ازدواج نمی یابند،باید خویشتنداری کنند تا خدا از بخشش خود آنان را توانگر سازد.»

6-6 کفایت اجتماعی:

کفایت اجتماعی عبارت است از: «قابلیتی که کودک میتواند به وسیله ی آن از منابع محیطی بهره جوید ونتیجه ی رشدی خوبی به دست آورد.»(18)

از قران کریم نیز ویژگی نیاز به پیشرفت را در آدمی میتوان استنباط کرد:

«یا ایها الانسان انک کادح الی ربک کدحا فملاقیه»(19)

ای انسان! در حقیقت توبه سوی پروردگارت کاملا تلاش میکنی(ورنج میکشی) و او را ملاقات میکنی.

منابع

1- این عدد با توجه به شمارش آیات ارائه شده در کتاب "قران و روانشناسی" نوشته دکتر "محمد عثمان نجاتی" میباشد

2- نمل /35 و36

3- مصباح المنیر، قیومی ،ص 321. نشر دارالهجره،1405

4- تفسیر نمونه .ج 12 ،ص247

5- توبه/127

6- بقره/69

7- روانشناسی رنگها،ص 87

8- نحل/ 87

9 - الرحمن/3 و4

10 - المیزان ج19، ص717

11- آل عمران/46

12- مریم/29

13- لقمان/17-12 ونسا /35-34

14- روم /21

15- نور/33

16- انشقاق /6

17- روانشناسی رشد(2) بانگرش به منابع اسلامی، جمعی از نویسندگان،ج 2 ص978

18- روانشناسی رشد(2) بانگرش به منابع اسلامی، ص 965

19-روانشناسی رشد(2)بانگرش به منابع اسلامی، جمعی از نویسندگان،ج 2 ص636، دفتر همکاری حوزه ودانشگاه

بهار مهدویت برتر از بهار طبیعت

بهار فصل نو شدن، انتظار و خواستن است. ظهور امام زمان(عج) مانند بهار احیاگر دل های مرده و تجلی بخش انسانیت است.

قرآن از زایش طبیعی فصل بهار به احیا و زنده شدن تعبیر کرده است. در قرآن کریم از ظهور حضرت حجت (عج) نیز تعبیر به احیا شده است. چون ظهور حضرت بقیه‌الله(عج) پیامدهای گوناگونی دارد که حیات و رویش و زندگی جدید در آن احیا پیدا می شود.

در انقلاب امام زمان (عج) مردم به شکوفایی عقلی می‌رسند و در روایات تعبیر شده است که حضرت دست معنویشان را بر انسان‌ها می‌گذارند و آنها را به کمال عقلی می‌رساند و در روایات تعبیر شده که بشر با همه رشدی که در زمینه عقل داشته پیش از ظهور به ۲ حرف از الفبای علوم دست پیدا می‌کند و بعد از ظهور در ۲۷ مرحله تکامل علمی می‌رسد.

بشر هنگام ظهور به امنیت کامل می‌‌رسد و فصل تجاوزها و ظلم‌ها و ستم‌ها سپری می‌شود و بشر در تناسبات خود احساس امنیت می‌کند.

عدالت فراگیر در همه بخش های زندگی یکی دیگر از آثار ظهور است. همان‌طور که قرآن کریم از بهار تعبیر به زنده شدن می‌کند، از عدالت نیز چنین تعبیری دارد. یعنی جامعه‌ای که در تناسب و ارتباطش عدالت را رعایت نمی‌کند، جامعه‌ای مرده است. کشور و ملتی که عدالت را رعایت نمی‌کنند و قرآن از ظهور به زنده کردن زمین تعبیر می‌کند. همان‌طور که از بهار تعبیر به زنده شدن زمین شده است.

یکی دیگر از آثار ظهور امام زمان (عج) هدایت و راهیابی انسان‌ها از بالقوه بودن به الفعل شدن است. همان‌طور که قرآن از بهار تعبیر به زنده شدن می‌کند از هدایت نیز تعبیر به زنده شدن شده است. قرآن کریم می‌فرماید: هر کسی مرده‌ای را زنده کند گویا همه بشر را زنده کرده است که مراد از زنده کردن هدایت کرده است. انسانی که هدایت نشده باشد، مرده است.

هنگام ظهور حضرت مهدی (عج) جامعه و ملت‌ها و مردم هدایت می‌شوند و راه صحیح رسیدن به حق را پیدا می‌کنند. در عصر ظهور، ملت‌ها و افراد مسالمت‌‌آمیز در صلح کامل با یکدیگر زندگی می‌کنند. مشکلی که انسان در طول تاریخ به آن دچار بوده و حالتی که پیوسته از آن رنج می‌برده، اختلاف مرزی، شخصی، نژادی، خانوادگی، قومی و سیاسی است که در زمان ظهور هم این اختلاف‌ها برچیده می‌شود و بشر به حیاتی نوین دست پیدا می‌کند و زندگی مسالمت‌آمیز را تجربه می‌کند.

در زمان ظهور به جای حاکمیت‌ شاهان، شهوت و غضب و تمایلات و هوس‌ها؛ خدا و عدالت حقیقت بر انسان حاکم می‌شود و همان‌طور که بهار نماد نوین زیستن و زنده شدن است، زمان ظهور نیز زمان شکوفایی‌، رویش‌ها و حیاتی نوین است.

قرآن کریم از بهار تعبیر به رستاخیز می‌کند؛ ظهور امام زمان (عج) نیز رستاخیزی نوین در زندگی بشر است که همراه شکوفایی علمی، عقلی و امنیت، عدالت، سعادت، هدایت و صلح و حاکمیت دینی است.

در روایات از امام زمان (عج) به عنوان بهار واقعی هستی یاد شده است و این تشبیه انسان را به مفاهیم والایی متوجه می کند.

حضرت حجت(عج) احیاگر جان های مرده است. همانطور که بهار موجب احیای طبیعت می شود، امام نیز جامعه را که از ظلم و فساد مرده است، احیا می کند و جامعه فاسد را به جامعه صالح تبدیل می کند، دل های انسان های فرسوده و جهل و دانایی را زنده می کند که در روایات براین مورد تاکید شده است.

روز ظهور امام زمان (عج) سرآغاز سرازیری نعمت ها و برکات و رحمت های خاص و ویژه الهی است. انسان ها همواره از نعمت های الهی برخوردار می شوند. اما به دلیل کم کاری های خود انسان ها از برخی برکات الهی بهره مند نشدند که ظهور امام آغاز سرازیری همه این نعمت ها است به حدی که برکات الهی از زمین و آسمان برای انسان ها سرازیر می شود همان طور که بهار شاهد سرازیری شکوفه های الهی هستیم.

ظهور امام زمان (عج) جشن انسانیت است، انسان ها در آن دوران لباس واقعی بصیرت، انسانیت و معنویت می پوشند و لباس نو در قامت رسای انسان های صالح برازنده است. این در حالی است که جشن واقعی انسانیت در این دوران شکل می گیرد و با ظهور امام انسانیت انسان کامل متجلی می شود.

بهار وجود امام زمان (عج) بعد از سختی ها و فتنه ها ظهور می کند. آن حضرت زمانی ظهور می کند که بسیاری از انسان ها و مستضعفان و انسان های مومن از ظلم ها و فتنه ها و پلیدی در رنج و عذاب و سختی باشند و پس از آن سختی، امام می آید و آرامش و آسایش و زندگی زیبا را برای انسان ها به ارمغان می آورد. بهار نیز پس از سختی ها و سرما و تاریکی ها پدیدار می شود.

فرا رسیدن بهار واقعی در گرو ظهور امام زمان (عج) است. پس از ظهور امام (عج) تغییر و تحولات زود گذر نیست بلکه قلب و احوال و دانایی و بصیرت انسان ها دگرگون می شود و معنای واقعی دعای سال تحویل در زمان ظهور امام زمان (عج) تحقق می یابد. در زمان ظهور علاوه بر دگرگونی در طبیعت با فرارسیدن بهارشاهد دگرگونی در رفتار انسان ها هستیم.

ظهور امام زمان(عج) را موجب خشنودی و رضایت همگان است. فرشتگان و آسمانیان به حال انسان ها پس از ظهور غبطه می خورند، انسان ها پس از ظهور به وجود امام زمان (عج) افتخار می کنند، همان طور که با فرارسیدن بهار خشنود می شوند. حضرت مایه انبساط خاطر همگان می شود و نارضایتی فقط مربوط به شیطان و شیطان پرستان است.

مردم در عصر ظهور هم خوبی ها را عیان می بینند. در روایات است که در عصر ظهور عدالت وارد خانه های مردم می شود همان طور که ورود سرما و گرما را به خانه های خود لمس می کنند و طعم امنیت و آسایش و رفاه را می چشند.

امام زمان (عج) عابدترین، حکیم ترین و عالم ترین انسان ها در کره زمین دانست. آن حضرت طاووس اهل بهشت و به طریق اولی برترین موجود است. همان طور که بهار زیباترین فصل است.

پیام نوروزی وزیر آموزش و پرورش در آستانه سال نو

وزیر آموزش و پرورش در آستانه سال نو طی پیامی فرارسیدن نوروز را تبریک گفت.

وزیر آموزش و پرورش در آستانه سال نو پیام نوروزی صادر نمود

به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش ، دکتر حمید رضا حاجی بابایی وزیر آموزش و پرورش در آستانه سال نو پیام نوروزی صادر نمود، متن پیام نوروزی وزیر آموزش و پرورش بدین شرح است:

هوالمعین

بهار نشانه‌ی بزرگ الهی برای توجه دادن آدمی به جهانی ست که هر لحظه در حال دگرگونی و نو شدن است نشانه‌ای برای پرده گشایی از خلقت عظیم و خالق عزیزی که با « قدرت و حکمت و رأفت » همه عالم را به سوی کمال دلالت می کند و بلکه به غایت آن می برد. روح بهار، روح توحید و تفکر و طراوت است. توحید مقصد است، تفکر مسیر است، و طراوت ثمره ی آن و این سه ، همان است که در بهارستان دائم مدرسه،
رخ می‌دهد و باید بیش از این ها نیز رخ دهد. ما گلهایی دائمی به نام دانش آموز و باغبانی به نام معلم و بهارستانی به نام مدرسه داریم، پس بهار بیشترین نسبت را با «مدرسه و معلم و دانش آموز» دارد.
بهار بهانه ی پر بهایی ست برای بیداری انسان، خداوند برای بیدارشدن ما هزاران ساعت را کوک! کرده است با تولد هر کودک- با مرگ هر عزیز- با چین و شکن هر چهره – با فراز و فرود هر قدرت- با هستی و نیستی هر شادی- و با خزان و بهار هر سال، اینها همه ساعتهایی ست که برای بیداری انسان کوک شده است آیا در میان این همه زنگ برای بیداری و این همه بانگ برای بیدار باش بازهم کسی می تواند در خواب بماند ؟ این بانگ های پیاپی برای آن است که اگر ما زیر آوار مادیگرایی فرومانده ایم و یا در غبار غفلت ها فروخفته ایم با یک صدایی به رنگ خدا! بیدار شویم و بهار یکی از زیباترین صداهای خدایی ست.
چنانکه پیامبر فرمود: « اَنَّ لِلله فی ایام دَهرِکُم نَفَحاتٌ فَتعَرَّ ضوا علیها » : « یعنی بدانید که خداوند در روزگار عمرتان نَفَحاتی را بر شما می فرستد وقتی این بادهای روح نواز وزیدن گرفت پنجره های دلتان را بر آن نبندید بلکه خود را بر آن عَرضِه کنید » و بهار یکی از این نَفَحات الهی ست اگر کسی همانگونه که جسم خود را در معرض نسیم بهاری قرار می دهد و از آن لذت می برد، باطن خود را در معرض باطن بهار که با خود پیام الهی – نفحه بیداری- و شکفتن و شدن را دارد، عرضه کند ممکن نیست بعداز آن روزمرگی کند و نام آنرا زندگی بگذارد. بی شک این بیداری در اعماق روح و اراده و اندیشه او رسوخ خواهد کرد و او را مصمّم به تصمیم های بزرگ و عزیمت های سُترگ خواهد نمود، باطن بهار ما را به توحید و توبه دعوت می کند ما باید از کویر خودخواهی و مَعاصی «به توبه» برگردیم تا بتوانیم در گلستان «توحید» پناه گیریم اینها درسهای بزرگی ست که بهار به آن معلمی می کند و به ما می آموزاند
از همین روست که بهار بیش از هر چیزی ما را به کار معلمی و به کارستانِ معلمان می کشاند ، بویژه معلمان نام آور و عزت آفرین این سرزمین که مایه افتخار یک ملت و تاریخ اند و چشم امید همه ی ما به دستان پر مهر و داستان مهر آفرینی های آنهاست که چگونه در بهارستان مدرسه گل ها را می رویانند و گلستان ها را می سازند و همین امر ، سرمایه بزرگ خدمتگزاری ما، برای عشق ورزیدن به معلم است امروز با تمام اعتقاد خدمت به شما معلمان را از زیباترین عبادتهای الهی می دانم چراکه «عباد سالم خداوند » در خیمه خوبی های شما به «عباد صالح خداوند» تبدیل و تربیت می شوند و از همین روی معتقدم که باید تمام ظرفیت های انسانی ، قانونی، اعتباری و فرهنگی کشور برای رشد و آرامش و تکریم حقیقی معلم بکار افتد تا همه برای معلم و معلم برای دانش آموز باشد و در یک سخن ، اعتقاد راسخ دارم که امروز باید تمام کارهای ما در وزارت «معلم محور» باشد تا همه کارهای معلم « تربیت محور» گردد آنهم تربیت رحمانی و الهی .
عزیزان من ! سالی را با این سرمایه پشت سر گذاشتیم که دیدید کل وزارت آموزش و پرورش در سراسر کشور به کارگاه بزرگ اندیشه و اهتمام و اقدام بَدَل گردید. و شما هر هفته یک خبر بزرگ از تلاشهای شبانه روزی را نه تنها شنیدید که در سطح اجرا و در کنار خود مشاهده و احساس کردید ، کارهایی که سالیانی به عنوان عجز قطعی برای این دستگاه بزرگ رقم خورده بود اما به معجزه عشق و ایمان و همت، انجام گردید کارهای بزرگی چون بیمه طلایی فرهنگیان- استخدام 40 هزار نیروی جوان- بازگشت گسترده ورزش به مدرسه با استخدام دوازده هزار دبیر ورزش همراه با همگانی سازی مهارت شنا برای پایه سوم ابتدایی- ایجاد ده هزار مدرسه قرآنی در سراسر کشور- ایجاد هشت هزار مجتمع آموزشی تربیتی روستایی- کارسازی و اجرای آزمون بزرگ استخدامی با شرکت بیش از 600 هزار نفر- تحقق دو برابر مشارکت پذیری خیرین مدرسه ساز- سندیّت بخشی و تصویب اسناد بالا دستی تحول بنیادین- ساماندهی نیروی انسانی و حذف واژه تحقیر کننده معلم مازاد! از چرخه کاری و اداری – ثبت نام رایگان فرزندان فرهنگیان – پرداخت کلیه مطالبات و معوقات فرهنگیان در سراسر کشور- تغییر وضعیت دفتر داران به معاونین اجرایی- ارتقای سطح خدمات و توجهات و تکریمات به فرهنگیان و تبدیل نگاه بازرسی به دادرسی- رایگان شدن تمامی استخرها برای فرهنگیان همراه با ایجاد سامانه رفاهی اسکان با یک وعده پذیرایی- تبدیل نیروهای شرکتی به قراردادی- توجه خاص به کارآمدی زنان فرهنگی و ایجاد فرصت طلایی مدیریت آنها با افزایش 900 % - توجه عمیق و گسترده به آموزش ابتدایی ‌ـ هوشمندسازی و فناورنمودن مدارس ـ تقدیر ویژه معنوی و مادی از همسران شهید و زنان فرهنگی سرپرست خانوار ـ صدور بیش از دو میلیون حکم کارگزینی برای رهگیری مطالبات و برقراری عدالت- توازن بخشی به ساختار و تشکیلات وزارت همراه با تسرّی معاونت پرورشی و مدیریت پژوهش فناوری و سنجش و غیره ... تا سطوح مناطق- حضور ده هزار مهندس جوان جدیدالاستخدام در هنرستانها- ساماندهی آمار و اطلاعات بر مبنای دقیق کد ملی- تخصیص مشاور به مقطع راهنمایی و عدالت بخشی به ساعت کار مشاوران- و دهها عنوان دیگر که همه و همه حاکی از آن است که آموزش و پرورش با تمام قدرت در خدمت معلم بوده است تا معلم نیز با تمام عزت در خدمت دانش آموز باشد بدون شک رسیدن به ایران سند چشم انداز فقط با همت مضاعف و کار مضاعف شدنی ست و ما نیز سال جدید را با مضاعف نمودنِ همت مضاعف سال گذشته، آغاز می نماییم تا زیباترین و شایسته ترین خدمات را نثار رشد و آرامش معلم نماییم و این راهی ست که با اعتقاد به «ولایت» که حجت ما در درستی تصمیم هاست و با عشق به شهیدان که سرمایه عظیم تلاش های ماست در آن قدم گذاشته ایم تا برگ زرین دیگری بر خدمت‌های بزرگ دولت دهم بیفزاییم بدون شک افتخار خدمتگزاری به معلم و مدرسه و دانش آموز که پایه های اصلی «تمدّن و تدیّن» در این کشور هستند فرصتی طلایی ست که با هیچ سودای دیگری قابل معاوضه نخواهد بود که عزت فردای ما نزد خداوند ، رهین همان است.

پیروز و سر افراز باشید.

حمید رضا حاجی بابایی

تبریک سال نو