آتش حق الناس بر هستى متجاوز
هرچیز که حقى از مردم در آن باشد، درحیطه حق الناس قرار مىگیرد. تاکید اسلام بر رعایت حق الناس آنچنان موکد است که مىگوید آنگاه که انسان از گناهان پیشین خود به درگاه الهى توبه مىکند، تا زمانى که حقوق ضایع کرده مردم را ادا نکند، توبهاش پذیرفته نخواهد بود. یعنى خدا حق خود را در کوتاهىها و تقصیرها و اهمالها در شرایطى که نشانههاى ندامت واقعى در فرد مسلمان آشکار شود، مىبخشد. اما حق مردم را در هیچ شرایطى نه.
آنانکه با پایمال کردن حقوق مردم (به انحاء مختلف) به ثروت و مکنتى رسیدهاند آنانکه که مستقیم و غیرمستقیم به حقوق دیگران تجاوز مىکنند و از این راه درآمدهایى بدست مىآورند و زندگیشان را اداره مىکنند، باید بدانند که چوب پایمال کردن حقالناس را هم دراین دنیا و هم در روز بازپسین به سختى خواهند خورد و هیچ توجیه و دلیل تراشى دراین مقوله کارساز نیست.
حق الناس، چونان اخگرى سرخ و سوزان است که بر دستان هرکس قرار گیرد، تا مغز استخوان را مىسوزاند، اما گاه فاصله زمانى پایمال کردن حق دیگران تا درک این سوزش، فاصلهاى طولانى است. خیلىها را در اطرافمان مىشناسیم که زندگى شیرین و مرفهى را براى خود وخانوادهاشان فراهم کردهاند، اما ناگهان در اوج لذتهاى دنیایى، بلایى سخت بر آنها نازل مىشود. عزیزشان سرطان مىگیرد، جوانشان به مرگى ناگهانى پرپر مىشود، ثرورتشان بناگهان بر باد مىرود، کانون وفاى خانوادگىشان لکهدار مىشود و... آنان انگشت حیرت به دهان مىگزند که این بلا از کجا برآنها نازل شد. اینطور مواقع- غیر ازمواردى که به امتحان الهى از مؤمن برمىگردد و حیطهاى کاملاً متفاوت است- باید در جستجوى ظلم به مسلمانى یا مسلمانانى در روابط گذشته برآمد و ردپاى این ظلم را در زندگى سرپرست خانوار جستجو کرد.
ایمان ما به ما مىگوید، آنکه حق الناس را پایمال مىکند، هیچ راه فرارى ندارد.
انسانى که اشرف مخلوقات نامیده شده و جهان با تمام امکانات، نعمات و مواهب براى وى و در خدمت او است در هر وضع و موقعیت و صرف نظر از جنس، نژاد، رنگ، خصوصیات موروثى و اجتماعى، مشخصات اخلاقى و عقیدتى، موجودى است آزاد و برخوردار از یک سلسله حقوق و باید در تمام جوامع با هر نوع حکومت و تحت هر سلیقه و برداشت بتواند از همه این حقوق و آزادیها بطور کامل برخوردار شود و تا زمانیکه در راستاى حق و قانون و در غیر جهت صدمه زدن به اجتماع و افراد دیگر حرکت کند هیچکس نباید در راه او مانعى ایجاد کند و به مقام والاى انسانیت او لطمه وارد آورد. اما هر گاه انسان از این حقوق و آزادیهای خداداد سوءاستفاده کند و یا دیگران را از تمامى یا برخى از این حقوق و آزادیها محروم سازد نه تنها زندگی اندوهباری پیدا خواهد کرد و با انواع مشکلات و مصائب روبرو خواهد شد بلکه از زندگى دیگران نیز سلب آسایش خواهد نمود و باعث دردسر و گرفتارى براى آنان خواهد شد.
هر فردى با توجه به حقوق طبیعى و الهى که خداوند دراختیار او قرار داده باید سعى کند که هم از حقوق خود صیانت و حفاظت بعمل آورد و هم با رعایت همه مصالح فرد و جامعه در راه اعتلاى یک جامعه انسانى و ایدهآل گام بردارد.
بدیهى است تحقق جامعهاى مترقى، ایدهآل و مدینهاى فاضله آرزوى هر کسى است. رسیدن به چنین جامعهاى چندان دور از انتظار نیست بشرط آنکه هر کس به سهم خود تلاش کند به حقوق و آزادىهاى دیگران احترام بگذارد و با قاطعیت جلوى انحرافات و ناهنجاریهاى اجتماعى بایستد.
حقوق مسلمانان نسبت به یکدیگر
رسول گرامى اسلام حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) فرمودند: براستى براى هر مسلمانى برعهده برادر مسلمانش شش حق وجود دارد: هنگام ملاقات بر او سلام کند، هنگام بیمارى به عیادتش برود، زمانى که عطسه کرد او را با عبارت یرحمک الله دعا کند و زمانى که مرد او را تشییع جنازه نماید، هنگامى که او را دعوت نموده دعوتش را اجابت نماید و آنچه براى خود دوست مىدارد براى او هم بپسندد و آنچه براى خود نمىپسندد براى او هم ناخوش بدارد.
هنگامى که سخن از حق و حقوق افراد نسبت به یکدیگر به میان مىآید معمولا در ذهن افراد حق و تکلیف فرزندان نسبت به پدر و مادر، حقوق والدین نسبت به فرزندان، زن و شوهر نسبت به یکدیگر، همسایه ها نسبت به یکدیگر، حقوقی که معلم بر شاگردان و بالعکس دارد و مواردى از این نمونه متبادر مىگردد لیکن حق و حقوقى که افراد نسبت به یکدیگر دارند از هر قشر و طیف و دستهاى، از هر جنس و صنف و طایفه ای دامنهاى بس وسیع دارد و در حقیقت وسعتی به اندازه جامعه اسلامى پیدا مىکند البته این امکان وجود ندارد که یک مسلمان نسبت به همه مسلمانان دیگر تمام این حقوق را مراعات کند اما در قرآن و احادیث مکررا توصیه شده است که هر فرد مسلمانى باید آمادگى اداى این حقوق را داشته باشد و آنچه که برعهده او گذاشته شده نسبت به دیگر مسلمانان بجا آورد و فکر نکند که وظیفه او منحصرا محدود به فرزند، والدین و همسایه مىشود. به عبارت دیگر همین که فردى مسلمان شد با اتکاء به همین خصیصه مسلمانى یک سری حقوق و وظایف بر او مترتب می گردد که باید در ایفاى آن تلاش نماید.
بطور مثال هر کس فریاد مظلومى را بشنود که کمک مىخواهد و او را کمک نکند مسلمان نیست. مسعود حسینى کارشناس حقوقى در این باره مىگوید: اگر حقوق افراد در جامعه پایمال شود و هر کس خودسرانه و بدون رعایت اصول قانونى در حیطه کارى دیگرى وارد شود امنیت و ثبات جامعه و نیزآزادى و حرمت افراد از بین رفته و به تدریج هرج ومرج و تباهى و استبداد و خودکامگى حاکم می گردد و جامعه به انحطاط کشانده مىشود.
وی اضافه مىکند اگر هر کس به سهم خودش حقوق دیگران را در همه زمینهها اعم از سیاسى، قضایى، اجتماعى و اقتصادى رعایت کند و متقابلا صیانت و رعایت حقوق خود را از جامعه مطالبه نماید در آن جامعه هیچگاه چیزى به نام تضییع حقوق نخواهیم داشت و محدوده حقوق فردى و اجتماعی افراد کاملا مشخص و شناخته شده خواهد بود.
این کارشناس مىگوید: خداوند با آنکه خود خالق و مالک هستى است و همه جا حاضر و ناظر بر اعمال بندگان خویش است با این حال به بندگان خویش اختیار و آزادى داده است و آنها را در حیطه کارى خودشان آزاد گذاشته است و حتى خودش در اعمال و افعال اختیارى آنان وارد نمىشود و دخالت نمىکند از این رو جاى دارد مردم نیز در حیطه کارى خداوند وارد نشوند و حق الهى را محترم شمارند و حرمتش را نگاه دارند همچنین شایسته است که مردم با رعایت آزادى و اختیار خودشان در امور دیگران دخالت نکنند و حقوق یکدیگر را رعایت نمایند چرا که رعایت این حقوق از اختصاصات جامعه مدنى نبوى است.
وى تصریح مىکند: فرآیند رشد و هدایت در یک جامعه الهی با رعایت اصل آزادى و حفظ حقوق متقابل تحقق مىیابد نه با زور و سلطه و از این جاست که وظیفه خطیر مسئولین نظام اسلامى مشخص مىشود که باید آنچنان به عدالت و انصاف رفتار نمایند که ضمن راهنمایى و هدایت مردم موجبات رعایت حقوق آنان را به گونهاى فراهم سازند که حتى به اندازه ذره ناچیزى حقوق آنان تضییع نگردد.
حق الناس وظیفه بزرگی بر گردن مردم و مسئولین
«حق الناس» یکى از عالىترین مفاهیم حقوقى در اسلام است. عباسعلى کامرانیان پژوهشگر مسائل دینى در این باره معتقد است که رعایت حقوق مردم یا به عبارت دیگر «حق الناس» یکى از وظایف بزرگى است که برعهده مسئولین و مردم گذاشته شده است و عدم رعایت آن توسط مسئولین و مردم، موجب بروز مشکلات عدیده فردى و اجتماعى در جامعه مىشود.
به عنوان مثال یکى از حقوق مردم که بر مسئولین مترتب است اجراى عدالت اجتماعى است. اگر مسئولین در عرصه اقدامات و کارهای خویش عدالت را مدنظر قرار داشته باشند، مىتوان گفت که حقوق مردم را به تمامی رعایت کردهاند و زمینه لطمه به حق الناس را از بین بردهاند، زیرا یکى از اهداف بزرگ انبیاء برقرارى عدالت بوده است چنانکه خداوند متعال در آیه 25 سوره حدید مىفرمایند: ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنها کتاب (آسمانى) و میزان (شناسایى حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم به عدالت قیام کنند...
اگر به عدالت اجتماعى از این دیدگاه بنگریم که عدالت یعنی دادن حق هر کس به او، متوجه خواهیم شد که یکی از سرفصلهاى بزرگ اداى حقوق مردم، بسط و گسترش عدالت اجتماعى است.
از این که بگذریم در بین مردم نیز اگر قاعده و قانون درست حکمفرما نباشد، زمینههاى تضییع حقوق عمومى فراهم مىشود.
وی مىافزاید: رعایت حقوق مردم در محل کار و کسب و در عرصه اجتماع شامل مصادیق مختلفى مىشود مثلا کسانى که حقوق شرعى خویش مانند خمس و زکات را پرداخت نمىکنند به حق خود و دیگران و خصوصاً فقرا و نیازمندان تجاوز مىکنند.
خداوند متعال در آیات 35 و 34 سوره توبه به این حقیقت اشاره مىفرمایند: کسانى که طلا و نقره را ذخیره مىکنند و بخاطر دنیا دوستى آنها را در راه خدا انفاق نمىکنند را به عذاب دردناک بشارت بده، روزى که طلا و نقره هایشان در آتش گداخته شود و با آنها پیشانى، پشت و پهلوهایشان را داغ کنند و فرشتگان عذاب به آنها گویند:
این است نتیجه ذخیرهسازى زر و سیم در دنیا و نپرداختن حقوق فقرا. اکنون عذاب آتش و سیم و زرى را که می اندوختید بچشید.
این پژوهشگر در ادامه با اشاره به مصادیق بزرگ دیگر تضییع حق الناس مىگوید: کمفروشى و گرانفروشى نیز از مصادیق بزرگ و رایج ضایع کردن حقالناس است که در سطح بسیار وسیعى حقوق عامه را مورد دستبرد قرار مىدهد خداوند متعال حتى از این کار تعبیر به فساد فرموده است، در آیه 85 سوره اعراف در این باره آمده است:
کم نفروشید و گرانفروشى نکنید و در سنجش وکیل و وزن با مردم عدل و درستى پیشه سازید و کم فروشى در جنس و وقت و کار و... نکنید و در زمین فساد ایجاد نکنید.
کامرانیان در باره مصادیق دیگر عدم رعایت حق الناس اضافه مىکند در هر جامعهاى، معمولا افراد ضعیف و کودکان و کسانى که قدرت استیفای حقوق خود را ندارند، بیشتر در معرض تضییع حقوق قرار مىگیرند. از این گروهها مىتوان به عنوان مثال به ایتام و فقرا به عنوان دو گروه مهم اشاره کرد. خداوند متعال درباره رعایت حقوق ایتام در آیه 10 سوره نساء مىفرمایند: کسانى که اموال یتیمان را به ظلم و ستم مىخورند در حقیقت فقط آتش مىخورند و بزودى در شعلههاى آتش دوزخ مىسوزند.
همچنین خداوند متعال به پیامبر اسلام و همه مؤمنان و دست اندرکاران امور امر فرمودهاند که از حقوق فقرا پاسدارى کنند و حتى لحظهاى از آنها غافل نشوند زیرا اغنیاء و پول پرستها و هوس بازها و گناهکاران این افراد ضعیف را زودتر استثمار مىکنند و حقوقشان را ضایع مىسازند.
در آیه 28 سوره کهف خطاب به پیامبر آمده است:
همیشه خود را در نهایت بردبارى به محبت کسانى که صبح و شام خدا را مىخوانند و طالب رضاى او هستند وادار کن و یک لحظه از آنها چشم نپوش که به زینتهاى دنیا مایل شوى...
به عقیده این کارشناس: به عدالت سخن گفتن، واسطه ازدواج شدن، شهادت حق دادن، دفاع از جان و مال و ناموس مردم، حمایت از مظلومان، برخورد با ظالمان و برخورد با متقلبان و... از جمله مواردى است که مىتواند موجبات عدم تضییع حق عمومى مردم را فراهم سازد.
امام على(علیه السلام) درباره اهمیت توجه به حقوق مردم در خطبه 167 نهجالبلاغه مىفرمایند: هرکس حقوق بندگان خدا را بجای آورد در حقیقت حدود خداوند را بجا آورده است.
وى اضافه مىکند: رعایت حقوق مردم شامل مصادیق مختلفى مىشود از جمله در محل کار و تحصیل، در خانواده و در جامعه...
این پژوهشگر همچنین ادامه مىدهد مثلا در محیطهاى کارى افراد باید تلاش کنند که حقوق یکدیگر را تضییع نکنند و به حقوق یکدیگر احترام بگذارند، از ایجاد سرو صدا و مزاحمت، خندههاى بلند، صحبتهاى بلند نامناسب و آلوده سازى محیط جلوگیرى کنند تا دیگران به راحتى بتوانند به انجام وظیفه خود بپردازند مخصوصاً در محیطهاى جمعى این مسئله حتماً باید رعایت شود.
وى به مسئله استفاده شخصی از وسائل عمومى نیز در این رابطه اشاره مىکند و مىگوید: استفاده از وسایل عمومی ادارات مثل اتومبیل ها، منازل، رایانه ها، اوراق و دفاتر و سایر وسایل موردنیاز ادارات براى استفادههاى شخصى در حقیقت نوعى تجاوز به حقوق دیگران و بیتالمال و عدم رعایت عامه مردم است، یا مثلا در محیطهاى تحصیلى وقت گذرانى درکلاس، گرفتن وقت اساتید به بهانههاى مختلف با بحثهاى شخصى و بیهوده، ایجاد مزاحمت و... از جمله مسایلى است که به حقوق دانش آموزان، طلبهها و دانشجویان لطمههاى جدى وارد مىسازد.
به عقیده این کارشناسان البته بوجود آوردن فضاى بحث و گفت وگو در محیطهاى آموزشى اگر بصورت عمومى، علمى و فراگیر باشد و جنبه آموزشى هم براى دیگران داشته باشد، نه تنها بد نیست بلکه اطلاعات عمومى دیگران را هم بالا مىبرد و براى دیگران بسیار سودمند خواهد بود لیکن مزاحمتهاى شخصى و گرفتن وقت کلاس نه تنها استفادهاى براى عموم ندارد بلکه وقت دیگران هم گرفته مىشود، و به ضرر آنان خواهد بود.
منبع: سایت اندیشه قم
جنگ خندق از غزوات بسیار حساس پیامبر اسلام(ص) که به جنگ احزاب نیز معروف است درسال پنجم هجرت در شهر مدینه به وقوع پیوست . آتش افروزان اصلی نبرد احزاب ، یهودیان مدینه بودند که با تحریک قبایل و طوایف قریش از جمله : بنی سلیم ،بنی اسد ،غطفان و ...، سپاه متحدی بین 10 هزار تا 24 هزار نفر (بنا به نقل های مختلف مورخان) جهت هجوم به مدینه الرسول مهبیا نمودند . این سپاه عظیم شهر مدینه را به مدت یک ماه در محاصره نگه داشتند .مسلمانان مدینه به دستور پیامبر(ص) با حفر خندق در دور شهر ، از مدینه دفاع کردند . با اینکه جو سازی منافقان در داخل مدینه به اوج رسیده بود و یهودیان هم پیمان با مسلمانان ،پیمان خود را نقض کردند ولی سپاه سه هزار نفری اسلام ،مقاومت سر سختانه ای از خود به نمایش گذاشت . سرانجام با کشته شدن " عمرو بن عبد ود "شجاع ترین و قوی ترین نیروی سپاه دشمن به دست امام علی(ع) ، مشرکان ، روحیه جنگی خود را از دست داده و پس از مدتی سرگردانی ، مفتضحانه شکست را پذیرا شده و به سوی مکه عقب نشینی نمودند.
سید ابراهیم کربلایی در سال 1214ق در ایران به دنیا آمد. پس از تحصیل علوم مقدماتی بریا تکمیل دانش خود ، عازم شهر کربلا شد و تا پایان عمر در این شهر به تحصیل و تدریس پرداخت . از جمله آثار این عالم بزرگ مسلمان ، می توان به کتب دلایل الاحکام و نتایج الافکار اشاره نمود. سید ابراهیم کربلایی سرانجام در سال 1263در 49سلگی در شهر مقدس کربلا دارفانی را وداع گفت
حاج آخوند ملا عباس تربتی از عالمان زاهد و روحانیان وارسته منطقه تربت حیدریه بود که علاوه بر ترویج دین و اقامه جماعت و وعظ و ارشاد مردم ، مانند یک کشاورز روستایی ، زراعت و کار می کرد و با دسترنج خویش امرار معاش می نمود . وی پدر دانشمند و واعظ معروف ، مرحوم «حسینعلی راشد» است . کتابی که مرحوم راشد در شرح پدر خود به نام « فضیلتهای فراموش شده » نوشته است ، مفید و خواندنی است .
از بزرگترین گناهان این است که انسان، مالک و مربى حقیقى خود، و خالق و به وجود آورندهاش را که معبود واقعى اوست، و جز او احدى کلید سعادت و خوشبختیاش را در دست ندارد رها کند، و از حضرتش روى بگرداند، و به بندگى و عبادت غیراو که بیاذن حق کارهاى نیست، و قدرت و قوتى در اختیار ندارد برخیزد، و وجود خود را درحالى که جز زیان و خسارت به بار نمیآورد هزینه او کند.
رسول خدا (علیهما السلام) میفرماید:
«ملعون ملعون من عبد الدینار و الدرهم:»
از رحمت خدا دور است، از رحمت خدا دور است کسى که دینار و و درهم را بندگى کند.
از على (ع) روایت شده است:
«من عبد الدنیا وآثارها على الآخرة استوخم العاقبة:»
کسى که دنیار را بندگى کند و آن را برآخرت ترجیح دهد، عاقبت بدى خواهد یافت.
حضرت صادق (ع) در روایاتى میفرماید:
«من اطاع رجلًا فى معصیة فقد عبده:»
کسى که در معصیتى از کسى فرمان ببرد، به حقیقت او را بندگى کرده است.
«من اصغى الى ناطق فقد عبده فان کان الناطق عن الله فقد عبدالله، وان کان الناطق عن ابلیس فقد عبد ابلیس:»
کسى که به گویندهاى گوش فرا دهد، یقیناً او را عبادت کرده است، پس اگر گوینده از سوى خداست خدا را عبادت نموده، و اگر از سوى ابلیس است ابلیس را بندگى کرده است.
«لیس العبادة هى السجود ولا الرکوع انما هى طاعة الرجال من اطاع المخلوق فى معصیة الخالق فقد عبده:» عبادت و بندگى فقط سجود و رکوع نیست، فرمان بردن از مردم هم عبادت است، کسى که از مخلوق در معصیت خالق اطاعت کند پس او را عبادت کرده است.
«الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ فِراشاً ....»
خدائى را عبادت و بندگى کنید که زمین را به سود شما و متناسب با نیازهایتان گسترده قرار داد.
بخش عظیمى از زمین که خالى از کوه و دریا و درّه و سنگلاخ است بسترى گسترده و همراه با خاک حاصل خیز میباشد، که انسان میتواند همراه و وسائل و ابزارى که از این گنجینه الهى به دست آورد درآن زندگى کند و به نیازهاى خود تا جائى که لازم است پاسخ دهد.
در طول میلیونها سال عواملى چون مراکز یخبندان، نمو گیاهان، حیوانات، آب، اکسیژن، ایند کربنیک؟؟ هوا، رودخانهها، باد، حرارت، آتش فشانها، به اراده حکیمانه حضرت حق تغییراتى در زمین در جهت پدید آوردن زمینه مناسب براى زندگى انسان به وجود آوردند، و بسترى لازم به خاطر فرزندان آدم ساختند.
عوامل فرسایش که مواد سخت زمین و سنگها را خرد میکنند، و عوامل دیگر که این مواد را از نقطهاى به نقطه دیگر میبرند اگر درکار نبود به یقین خیمه زندگى در زمین برپا نمیشد.
عمل فرسایش که نتیجه آن به وجود آمدن زمینه مناسب براى زندگى است بسیار بسیار اهمیت دارد زیرا باعث تشکیل خاک میگردد.
مواد خرد شدهاى که قسمتهاى سخت و سنگها را میپوشاند پوشش خاکى نامیده میشوند، از این پوشش خاکى آنچه که محل رشد گیاهان و در حقیقت عامل به دست دادن رزق و روزى انسان است خاک زراعتى نام دارد.
با ارزش ترین و سودمندترین مادّه زمین چیست؟ شاید فکر کنید طلا یا نقره یا فلز دیگرى باشد که به صورت معادن وسیع در دل کوهها و اعماق زمین قرار دارد، محققاً این فلزات بسیار مفیدند و ما بدون آنها در زحمت خواهیم بود.
ولى بیشتر ثروت ما در خاک است، موجودات زنده براى بقاى خود به خاک احتیاج دارند، گیاهان آب و مواد کافى را مستقیماً از خاک میگیرند، انسان و جانوران دیگر از گیاهان که از خاک برخاستهاند تغذیه میکنند، غذاهائى که به بدن ما میرسد از خاک به دست میآید.
در طى هزاران سال کشاورزى یکى از صنایع اساسى انسان بود، امروزه جمعیت زمین به سرعت زیاد میشود و بیش از همیشه به محصولات کشاورزى نیاز داریم.
نه فقط غذا و خوراک خود را از کشاورزى تهیه میکنیم، بلکه برخى از مواد لازم براى تهیه البسه، و دارو و ساختمان و بسیارى از چیزهاى مفید دیگر هم از خاک به دست میآید.
اگر خاک را به دقت آزمایش کنید خواهید دید «خاک تنها» نیست. بیشتر خاکها از مواد معدنى تشکیل یافتهاند که به صورت ذرات کوچک سنگ درآمدهاند، این ذرات خردشده و تراشیده از سنگهاى بزرگ ترى هستند که تحت اثر نیروهاى طبیعى تشکیل یافتهاند.
خاکهاى بسیارمفید، محصولات مزارع، و باغات معمولًا مخلوطى از شن و گلِرس و کود است.
مخلوطى که تقریباٌ به مقدار مساوى و گلِرس داشته باشد خاک گلدانى نامیده میشود، خاکهائى که گلِرس آنها بیشتر از شن باشند خاک رسى، و آنها که شن بیشتر از گلِرس در بردارند خاک شنى نام دارند.
شن و گلِرس موجود در خاک از تخریب سنگها به وسیله عوامل متعدد حاصل میگردد.
کود شامل بقایاى پوسیده اجساد گیاهان و جانوران و مواد زائد آلى نظیر برگ گیاهان یا مدفوعات جانوارن است، این مواد به خاک رنگ تیرهاى میدهند، کود زمین را متخلل میسازد به طورى که میتواند آبى را که براى رشد گیاهان لازم است جذب کرده در خود نگهدارد، ضمناً داراى ذخائر فراوانى از عناصر ازت و پتاسیم و فسفر است که براى رشد گیاهان لازم میباشند.
خاک مقدارى هوا وآب در بردارد، آب براى ساختن غذا و انحلال مواد لازم براى رشد گیاهان به کار میآید، فضاى میان ذرات خاک را هوا پرکرده است، مقدارى هم هوا در آب داخل خاک حل شده است.
گیاهان به هوا احتیاج دارند، زیرا اکسیژن در بردارد، ریشه آنها بدون اکسیژن رشد نمیکند، اکسیژن یکى از احتیاجات موجودات زنده دیگر خاک است.
خاک موجودات زنده بسیارى در بردارد، یک مشت خاک ممکن است شامل میلیونها موجود میکروسکوپى به نام باکترى باشد، بسیارى از باکتریها براى رشد گیاهان عالى تر مفیداند، علاوه بر باکتریها بسیارى از کپکها و جلبکها و انواع مختلف جانواران در خاک یافت میشوند، بسیارى ازاین موجودات زنده، خاک را متخلل میکنند و به این طریق آن را براى رشد گیاهان آماده تر میسازند، ضمناً به تغییر ذرات معدنى و کود کمک میکنند به طورى که آنها را قابل حل شدن در آب میسازند.
بسیارى از گیاهان کوچک موجود در خاک قادرند موادى تهیه کنند که عوامل مولّد بیماریها را از بین ببرند.
اگر مقدارى خاک از زمین حاصل خیز بردارید چیزى غیرعادى در آن نخواهید دید، ولى عده موجودات زندهاى که در آن مقدار خاک وجود دارد محتملًا بیش از جمعیت تمام جهان است!!
برخى دانشمندان که در پى کشف داروهاى جدیدند مقدارى از خاک را در یک لوله آزمایش وارد میسازند و آب مقطر به آن اضافه میکنند و آن را تکان میدهند، سپس قدرى از مخلوط را در یک جعبه پترى (که بشقاب مخصوصى است که براى رویانیدن کولونى کپکها و باکتریها به کار میرود) وارد مینمایند، پس از آن کولونیهاى کپکها و باکتریها رشد کردند فرآوردههاى شیمیائى مخصوصى را که براى از بین بردن یا متوقف ساختن رشد موجودات زیان آور تهیه کردهاند روى آنها میریزند. پیدا کردن یک دارو با این روشها همانند پیدا کردن یک سوزن در یک دسته علف خشک است، ولى با این روش بود که داروهاى معجزه آسائى نظیر پنى سیلین، اورئومایسین و اسپرپتومایسن، از بین برنده مولدهاى امراض انسانى کشف شد!
الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ فِراشاً
راستى چه شگفت آور است، مسئله تشکیل خاک به وسیله عوامل متعدد، مواد معدنى خاک، نرمیخاک، قابلیت جابهجائى خاک، موجودات ذرهبینى خاک، در اختیار بودن خاک، و استعداد خاک براى به دست دادن انواع گیاهان و محصولات و رزق و روزى موجودات زنده به ویژه انسان و ....
وَ السَّماءَ بِناءً
و آسمان را سقفى برافراشته قرار داد.
سما در لغت به معناى همه عوامل و هر چیزى است که بالاى سر قرار گرفته باشد.
دانش تا به امروز فقط از گوشهاى از عوالم بالا یا به تعبیر قرآن سماء خبر یافته، و اطلاع بر مجموعه آنچه به نام آسمان خوانده میشود و چون سقفى برافراشته است تا پایان جهان غیرممکن مینماید!
من فقط براى این که به گوشهاى از قدرت بینهایت حکیمانه حضرت حق آگاه شوید، و بدانید مسئله شگفتانگیز آسمان از چه قرار است، و ما و سایر موجودات زنده زیر چه سقفى با همه تأثیراتى که بر زمین دارد و ما از بسیارى از آنها بیخبریم زندگى میکنیم ابتدا به ظاهرى از منظومه شمسى که در برابر عظمت و پهناى هستى نقطهاى نوارنى بیش نیست، و سپس به گوشهاى از بیرون منظومه اشاره میکنیم و تو از این مجمل حدیث مفصل بخوان.
خورشید و ستارگانى که به دور آن در گردشاند منظومه شمسى یا منظومه خورشیدى را تشکیل میدهند.
زمین و هشت سیاره بزرگ دیگر به دور خورشید میگردند، برخى از این سیارات قمر یا قمرهائى دارند. گذشته از این اجرام صدها جسم کوچک تر به نام سیارات صفار جزء منظومه شمسى هستند، به علاوه در این منظومه ستارههاى عجیبى به نام دنباله دار یا ذوذنب و میلیونها اجسام بسیار کوچک به نام شهاب وجود دارند.
همه این اجرام گوناگون تحت تأثیر دو نیروى عظیم در روى مسیرهاى معینى به دور خورشید گردش میکنند، آزمایش زیر به شما نشان میدهد که چگونه این نیروها در آسمان عمل میکنند.
سنگى را به نخى ببندید و آن را به دور سرخود بگردانید، آیا کشش سنگ را احساس میکنید، نیروئى که سنگ را میکشد تا آن را از شما دور کند گریز از مرکز نام دارد، شما هم نخ را میکشید تا سنگ را نگاه دارید این نیروى جذب به مرکز است، دو نیرو با هم تعادل میکنند و در نتیجه سنگ به روى دایرهاى به دور سر شما میگردد.
مسیر زمین و هر جرم سماوى دیگر تقریباً به شکل دایره است میدانید چرا؟ خورشید جسمى است بسیار بزرگ، و به تنهائى از زمین و هشت سیاره دیگر با هم بزرگ تر و سنگین تر است، و هر سیاره را با نیروئى شگرف «اراده حق» به سوى خود جذب میکند، این قوه جذب به مرکز را ثقل یا جاذبه نامند، در همان حال هر سیاره با نیروى گریز از مرکز خود از خورشید میگریزد، و اگر نیروى جاذبه خورشید نبود سیاره چنان در فضا دور میشد که هیچ گاه باز نمیگشت!
«إِنَّ اللَّهَ یُمْسِکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَکَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ کانَ حَلِیماً غَفُوراً:» «1»
یقیناً خدا آسمانها و زمین را از این که از مدار معینشان و فاصلهاى که با مرکز خود دارند، دور شوند و منحرف گردند نگاه میدارد و اگر دور شوند هیچ کس بعد از خدا نمیتواند نگاهشان دارد، بیتردید خدا همواره بردبار و بسیار آمرزنده است.
پس به اداره خدا دو نیروى متضاد در کار است، نیروى سیاره که آن را از خورشدى دور میکند، و نیروى خورشید که سیاره را به سوى آن میکشاند، هیچ یک از این دو نیرو بر دیگرى نمیچربد و غلبه نمیکند.
پس هر سیاره بر روى مدارى به دور خورشید میچرخد، و این سیر را در طى قرون و اعصار ادامه داده است و تا زمانى که خالق آنها بخواهد ادامه میدهد.
خورشید مهم ترین عضو منظومه شمسى است و خیلى بزرگ تر از ستارههاى ثابت دیده میشود، آن هم به خاطر این است که خیلى به ما نزدیک است و فاصلهاش را ما فقط صد و پنجاه میلیون 150000000 کیلومتر است، پس از خورشید نزدیک ترین ستاره ثابت به زمین در فاصله 40 تریلیون/ 40000000000000 کیلومتر قرار دارد.
حجم خورشید نسبت به زمین بسیار بسیار بزرگ است قطر زمین 12800 کیلومتر اما قطر خورشید 1384000 کیلومتر است، پس حجم خورشید نزدیک به یک میلیون برابر حجم زمین میشود، یعنى اگر خورشید میان تهى بود یک میلیون جسم مانند زمین در درون آن جاى میگرفت، یا اگر خورشید را به اندازه یک توپ بسکتبال فرض کنیم زمین به اندازه یک دانه برنج خواهد بود.
شنیدستم که هر کوکب جهانى است
جداگانه زمین و آسمانى است زمین درجنب این افلاک مینا چو خشخاشى بود در قعر دریا تو خود بنگر کزین خشخاش چندى ج سزد تا بر غرور خود بخندى جخورشید بسیار داغ است اما نمیدانید به چه داغى؟ اگر کارخانه فولادسازى را دیده باشید دیده اید که فلز مذاب که از فرط حرارت رنگش سپید شده است
چگونه از دهانه کوره بیرون میریزد، فولاد مذاب 1450 درجه حرارت دارد، این درجه حرارت خیلى بالاست، اما درجه حرارت خورشید قابل مقایسه با آن نیست، در سطح خورشید درجه حرارت نزدیک به 6000 درجه و در مرکز آن شاید 17000000 میلیون درجه باشد!
ما حیات خود را مدیون خورشیدیم، خورشید تقریباً سرچشمه تمام انرژیهاست، بینور خورشید ابرى تشکیل نمیشود، و باران و برفى نمیبارد، و گیاهى رشد نمیکند، و غذائى به وجود نمیآید، چون زندگى جانداران بسته به گیاهان است بینور خورشید جانورى به روى زمین وجود نداشت.
چوب و زغال و نفتى که هر روز مصرف میکنیم و نیز سایر عوامل انژیزا کارمایه را در اعصار قدیم از خورشید گرفته و در خود نهفتهاند.
خورشید از عناصرى چند که بر روى زمین هم یافت میشوند ترکیب شده است، تقریباً شصت عنصر از آنها که بر روى زمیناند در خورشید هم وجود دارند، عناصر اصلى خورشید عبارتاند از هیدروژن، اکسیژن، هلیوم، ازت، کربن، آهن و چند فلز دیگر، اما در نتیجه حرارت فوق العاده فلزاتى که بر روى زمین به شکل جامدند در خورشید به صورت گاز هستند. «1» تشکیل مجموعه جهان هستى و موجوداتش در خطبه اول نهج البلاغه از زبان نورانى و ملکوتى امیرالمؤمنین (ع) گرچه کلّى و بدون شرح و تفصیل ذکر شده است بسیار خواندنى است و باید گفت از معجزات علمى آن حضرت است، و هنوز احتمالات و فرضیات بزرگ ترین دانشمندان کیهان شناس که با مهمترین ابزارهاى علمى و روشهاى تجربى و محاسبات دقیق به تحلیل آن میپردازند نه این که به پختگى آن نیست، بلکه فهم آنان از درک دقایق و لطایف آن عاجز است!
استحکام و استوارى بیان آن حضرت به گونهاى است که گویا خداى مهربان ابتدا، او را آفریده و وى را شاهد خلقت و آفرینش قرار داده تا پس از برپا شدن نظام هستى چگونگى تکوین آن را براى انسانها بازگو کند، آن حضرت میفرماید: خلقت را آغاز کرد، و موجودات را بیافرید، بدون نیاز به فکر و اندیشه اى، یا استفاده از تجربه اى، بیآن که حرکتى ایجاد کند یا عزم و تصمیمى مضطرب در او راه داشته باشد.
براى پدید آمدن موجودات وقت مناسبى مقرر کرد، و موجودات متنوع و گوناگون را هماهنگ نمود، و در هریک غریزه و طبیعت ویژه خودش را قرار داد، و غرائز را همراه آنان کرد، وجود مقدسش پیش از آن که موجودات را به وجود آورد از همه جزئیات و جوانب آنها آگاهى داشت و حدود و پایان آنها را میدانست و به اسرار و درون و بیرون پدیدهها آشنا بود.
سپس خداى منزه و پاک از هر عیب و نقص طبقات فضا را شکافت و اطراف آن را باز کرد و هواى راه یافته به آسمان و زمین را آفرید، و درآن آبى روان ساخت آبى که امواج متلاطم آن شکننده بود، که یکى بردیگرى مینشست، آب را بر بادى طوفانى و شکننده قرار داد و باد را به بازگرداندن آن فرمان داد وبه نگهدارى آب مسلّط ساخت و حدّ و مرز آن را به خوبى تعیین نمود فضا در زیر تندباد و آب بر بالاى آن در حرکت بود، سپس خداى سبحان طوفانى برانگیخت که آب را متلاطم نمود و امواج آب را پیدرپى در هم کوبید، طوفان به شدت وزید و از نقطهاى دور دوباره آغاز شد، سپس به طوفان فرمان داد تا امواج دریاها را به هرسو روان سازد و برهم کوبد و با همان شدت که در فضا وزیدن داشت بر امواج آبها حمله ورگردد، از ابتداى آن برمیداشت و به پایانش میریخت و آبهاى ساکن را به امواج سرکش برگردانید، تا آنجا که آبها روى هم قرار گرفتند، و چون قلّههاى بلند کوه بالا آمدند، امواج تند کفهاى برآمده از آبها را در هواى باز و فضاى گسترده بالا بردند که از آن هفت آسمان را پدید ساخت.
آسمان پائین را چون موج مهارشده، و آسمانهاى بالا را مانند سقفى استوار و بلند قرار داد، بیآن که نیازمند به ستونى باشد، یا میخهائى که آنها را استوار نماید، آنگاه فضاى آسمان پائین را به وسیله نور ستارگان درخشنده زینت داد و در آن چراغى روشنائى بخش و ماهى درخشان به حرکت درآورد که همواره در مدار فلکى گردنده و برقرار و سقفى متحرک و صفحهاى بیقرار به گردش خود ادامه میدهند.
بر ما لازم است که به طور مستمر در ضمن قرائت قرآن با توجه به مفاهیم عالى آیات، خود را بر کتاب الهى عرضه کرده و در مقام تطبیق خود با آیات الهیه برآییم، تا اگر آنچه قرآن مىخواهد در ما باشد، به حفظ آن بکوشیم و آنچه نمىخواهد اگر در ما هست به علاج آن اقدام نماییم.
امام خمینى رحمه الله در این زمینه مىگوید:
یکى از آداب مهمه قرائت قرآن که انسان را به نتایج بسیار و استفادات بىشمار نایل کند، تطبیق است و آن چنان است که در هر آیه از آیات شریفه که تفکر مىکند، مفاد آن را با حال خود منطبق کند و نقصان خود را به واسطه آن مرتفع نماید و امراض خود را به آن شفا دهد.
مثلًا در قصه شریفه حضرت آدم ببیند سبب مطرود شدن شیطان از بارگاه قدس با آن همه سجدهها و عبادتهاى طولانى چه بوده، خود را از آن تطهیر کند؛ زیرا مقام قرب الهى جاى پاکان است، با اوصاف و اخلاق شیطانى قدم در آن بارگاه نتوان گذاشت.
از آیات شریفه استفاده مىشود که مبدأ سجده ننمودن ابلیس خودبینى و عجب بوده که کوس:
[أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ] .
من از او بهترم، مرا از آتش پدید آوردهاى و او را از گِل آفریدى.
زد و این خودبینى اسباب خودخواهى و خودفروشى- که استکبار است- شد و نتیجه استکبار خودرأیى و استقلال و سرپیچى از فرمان دوست گشت و به این خاطر او را مطرود درگاه نمودند.
آه بر عدهاى از ما که از اول عمر، شیطان را ملعون و مطرود خواندیم و خود به اوصاف خبیثه او متصف هستیم و در فکر آن نشدیم که آنچه سبب مطرودیت درگاه قدس است در هر حال از خود دور کنیم، شیطان خصوصیتى ندارد، آنچه او را از درگاه قرب دور کرد، اگر در ما باشد ما را هم نگذارد به آن پیشگاه پاک راه یابیم، بترسیم از اینکه لعنهایى که به ابلیس مىکنیم، خود در آن شریک باشیم!
و نیز تفکر کنیم در همین قصه شریفه و سبب مزیت آدم و برترى او از ملائکة اللّه، ببینیم چه بوده که خود نیز به قدر طاقت به آن آراسته گردیم؛ مىبینیم تعلیم اسما سبب برترى او گشت و مرتبه عالیه تعلیم اسما تحقق به مقام اسماء اللّه است چنانچه مرتبه عالیه از احصاى اسما که در روایت شریفه است:
إنَّ لِلّهِ تِسْعة وَتِسْعینَ أسْماءٌ مَنْ أحْصاها دَخَلَ الْجَنَّةَ .
تحقّق به حقیقت آنها است که انسان را به جنت اسمایى نایل مىکند، انسان با ارتیاضات قلبیه مىتواند مظهر اسماء اللّه و آیات کبراى الهیه شود و وجود او وجود ربانى و متصرف در مملکت او دست جمال و جلال الهى باشد و در حدیث، قریب به این معنى است که:
همانا روح مؤمن اتصالش به خداى تعالى شدیدتر است از اتصال شعاع خورشید به خورشید .
در هر صورت کسى که بخواهد از قرآن شریف حظ وافر و بهره کافى بردارد باید هر یک از آیات شریفه را با حال خود تطبیق کند، تا استفاده کامله کند، مثلًا در آیه شریفه سوره انفال آمده:
[إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیاتُهُ زادَتْهُمْ إِیماناً وَ عَلى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ]
مؤمنان، فقط کسانى هستند که چون یاد خدا شود، دلهایشان ترسان مىشود، وهنگامى که آیات او بر آنان خوانده شود بر ایمانشان مىافزاید، و بر پروردگارشان توکل مىکنند.
شخص سالک باید این اوصاف ثلاثه را ببیند با او منطبق است یا نه؟ آیا وقتى یاد خدا به میان مىآید، قلبش فرو مىریزد و ترسناک مىشود؟ و وقتى آیات شریفه الهیه بر او خوانده مىشود، نور ایمان در قلبش افزایش پیدا مىکند و اعتمادش بر خداست؟
یا در هر یک از مراتب راجل و از هر یک از این خواص محروم است؟ اگر بخواهد بفهمد که از حق ترسناک است و قلبش ازترس او فرو مىریزد به اعمال خود نظر کند؛ انسان ترسناک در محضر کبریایى جسارت به مقام مقدسش نکند و در حضور حضرت حق هتک حرمات الهیه ننماید، اگر با آیات الهیه ایمان قوى شود نور ایمان به مملکت ظاهرش نیز سرایت کند.
ممکن نیست قلب که نورانى باشد و زبان و کلام و چشم و نظر و گوش و استماع نورانى نباشد؛ بشر نورانى آن است که تمام قواى ملکیه و ملکوتیهاش نوربخش باشد و علاوه بر آنکه خود او را هدایت به سعادت و طریق مستقیم کند به دیگران نیز نورافشانى نموده، آنها را به راه راست هدایت کند.
چنانچه اگر کسى به خداى تعالى توکل و اعتماد داشته باشد، قطع طمع از دست دیگران کند و بار احتیاج خود را به درگاه غنى مطلق افکند و دیگران را که چون خود او فقیرند، مشکلگشا نداند؛ پس وظیفه سالک الى اللّه آن است که خود را به قرآن شریف عرضه بدارد.
چنانچه میزان در تشخیص صحت و عدم صحت و اعتبار ولا اعتبار حدیث و روایت آن است که آن را به کتاب خدا عرضه دارند و آنچه مخالف آن است باطل و زخرف شمارند؛ میزان در استقامت و اعوجاج و شقاوت و سعادت آن است که در میزان کتاب اللّه درست و مستقیم درآید.
و چنانچه خُلق رسول خدا صلى الله علیه و آله قرآن بود، امت هم باید خلق خود را با قرآن موافق کند تا با خلق ولى کامل نیز مطابق گردد و اخلاقى که مخالف با کتاب خداست زخرف و باطل است و هم چنین جمیع معارف و احوال قلوب و اعمال باطن و ظاهر خود را باید با کتاب خدا تطبیق کند تا به حقیقت قرآن متخلّق گردد و قرآن مجید صورت باطنى او شود.
کسى کو هر چه دید از چشم جان دید | هزاران عرش در مویى عیان دید | |
عدد از عقل خواست اما دل پاک | عدد گردید در گفت و زیان دید | |
چو این آن است و آن اینست جاوید | چرا پس عقل احول این و آن دید | |
چو دریا عقل دایم قطره بیند | به چشم او نشاید جاودان دید | |
کسى کو بر احد حکم عدد کرد | مجال بىنشانى را نشان دید | |
به جان بین هر چه مىبینى که توحید | کسى کو محو شد از جسم و جان دید | |
دو عالم چیست از یک سایه توست | که آنجا ذره را خط امان دید | |
دلى کان گنج پى برد از طلسمش | فنا شد تا دو عالم طیلسان دید | |
زخود گم گردى اى عطار اینجا | که تا خود را توانى کامران دید |
- امام صادق (علیهالسلام) فرمودند: «کسی که فاطمه را آنگونه که هست درک کند، شب
قدر را درک کرده است.» (تفسیر فرات، ص۵۸۱)
۲- پیامبر فرمود: «خداوند میفرماید
اگر علی را نیافریده بودم، همتایی برای فاطمه پیدا نمیشد.» (عیون اخبار الرضا، ج۱،
ص۲۲۵) و نیز فرمود: «اگر خدا فاطمه را نیافریده بود، همتایی برای علی پیدا نمیشد.»
(وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۷۴)
۳- پیامبر در فضیلت ماه رمضان خطبه میخواند. علی
برخاست و سؤال کرد «برترین کارها در این ماه چیست؟» فرمود: «اجتناب از آنچه خدا
حرام کرده» و آنگاه گریست. پرسید: «چرا میگریی؟» فرمود: «بهخاطر آنچه که در این
ماه در خصوص تو حلال میشمرند. گویی تو را در حال نماز میبینم در حالیکه شقیترین
اولین و آخرین، ضربتی بر فرق سرت میزند که محاسنت از خون تو رنگین میشود.» پرسید:
«آیا در آنموقع، دین من در سلامت است؟» فرمود: «بلی». (امالی صدوق،
ص۹۳)
۴- قرآن کریم میفرماید: «ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم» (سوره قدر،
آیه۱) و نیز میفرماید: «ماه رمضان، ماهی است که قرآن برای هدایت مردم در آن نازل
شده است.» (سوره بقره، آیه ۱۸۵)
اینگونه بود که علی که فاطمه را درک کرده
بود، شب قدر را درک کرده بود؛ پس شب قدر هم علی را درک کرد و او را در سلامت کامل
به خدایش رساند: در شب قدر ضربت خورد و در شب قدر به شهادت رسید.
آیا تقارن
فاطمه، شب قدر، رمضان و علی اتفاقی است؟ حاشا و کلا که کار خدا بیهدف و اتفاقی
باشد. ما که نه سر علی را میشناسیم، نه سر فاطمه را، همان بهتر که از بحث رابطه
این دو حقیقت عظیم که در شب قدر تلاقی میکنند، صرفنظر کنیم؛ اما آیا از همین
معمای آفرینش، معبری بهسوی درک شب قدر هم نزنیم؟
چهکسی میتواند شب قدر را
درک کند؟ قطعا مهمترین مقامی که این شب را درک میکند، مقام امامت است که در این
شب فرشتگان به اذن خدا به محضر او نازل میشوند (تنزل الملائکه و الروح فیها باذن
ربهم من کل امر)؛ مقامی که در درجه اول از آن پیامبر اعظم
(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) بود و پس از او به امیرالمؤمنین (علیهالسلام) و بقیه
امامان رسید. اگر چنین است، آیا نباید بگویند: «اگر کسی حقیقت امام را درک کرد و
توانست همواره در محضر باطنی امام باشد، شب قدر را هم درک میکند»؟ پس چرا
گفتهاند: «کسی که فاطمه را درک کند، شب قدر را درک کرده»؟ فاطمه که امام نبود.
چرا ائمه را گذاشته و از فاطمه (سلاماللهعلیها) سخن گفتهاند؟
اسرار
وجودی حضرت زهرا (سلاماللهعلیها) بسیار عظیم و پیچیده است؛ اسراری که همگی به
نحوه رابطه ولایی ایشان در عالم برمیگردد. ایشان واسطه در ولایتند: امالائمه
هستند؛ و تو مپندار که مادر ائمه بودن، تنها یک لفظ تشریفاتی است و هیچ حقیقتی را
پشت سر خویش ندارد. حقیقت «ام» بودن، همان منشا و مولد بودن است. مادر کسی است که
جان فرزند را در درون خود میپرورد، هستی فرزند از او رمق میگیرد، و غذای فرزند از
شیره جان اوست. اگر باطن این روابط ظاهری، درک شود، رابطه فاطمه و امامان درک خواهد
شد؛ و اینگونه است که فاطمهای که خود امام نیست، اسوه امامان پس از خویش است و
تمام امامان به فرزندی او افتخار میکنند: «فی ابنه رسول الله لی اسوه حسنه» (امام
زمان (علیهالسلام)، در الاحتجاج طبرسی، ج۲، ص۴۶۶؛ و قریب به همین مضمون از امام
کاظم (علیهالسلام) هم روایت شده است: (مناقب ابن شهر آشوب، ج۴، ص۳۸۷).
اما
چگونه امالائمه، با اینکه امام نیست، به این مقام عظیم رسیده است؟ اگر کسی بخواهد
ویژگیهای این شخصیت عظیم عالم را برشمرد، بیتردید اولین و مهمترین ویژگی، نقش
بیبدیل ایشان در تثبیت و حمایت از ولایت و امامت امیرالمومنین (علیهالسلام) است:
امام، زمانی امامتش آشکار میگردد که امتی همراهیاش کنند، و فاطمه در بزنگاه
تاریخ، باری را که یک امت باید بر دوش میکشید، به تنهایی بر دوش کشید؛ و
تاریکترین لحظات تاریخ را، که قرنها دسیسه کردند تا مخفی بماند، روشن نگاه داشت؛
نه فقط با خطبه خود، با گریههای خود، و با شهادت خود، بلکه با قبر مخفی خود، علامت
سؤال بزرگی را در برابر هر مسلمانی که حتی اسمی از ولایت نشنیده باشد، قرار میدهد
تا تابلوی راهنمایی باشد برای جانهای جویای حقیقت که راه را گم نکنند.
اینگونه است که فاطمه برترین شهید راه امامت میگردد، و لذا اگر شب قدر شب
امامت است، شب فاطمه هم هست و اگر کسی فاطمه را بشناسد، شب قدر را میشناسد. و تو
باور نکن که کسی که امام را تنها در خاطرات ذهنی، و نه در رهبری عینی، قبول دارد، و
با انکار عملی ولایت، بهجاهلیت بازگشته و به مرگ جاهلی خواهد مُرد، بتواند به
شناختی از فاطمه و نشانی از شب قدر دست یابد. لذاست که اگر مکان قبر فاطمه بر
نامحرمان باید مخفی بماند، زمان شب قدر نیز بر نامحرمان مخفی خواهد ماند؛
و
تو بنگر که چه اندازه شیعه امام هستی، که به همان اندازه رد پایی از این دو را به
تو خواهند گفت. اگر در ظاهر شیعه آنها شدی، در حد سه احتمال، هم حدود مکان قبر را
به تو میگویند، هم حدود زمان قدر را؛ اما آنانکه با قلب خویش امام را یافته و به
حقیقت تشیع رسیدهاند، چه؟ آنها که یافتهاند که ماییم که غایبیم، نه او؛ و از
غیبت خویش بیرون آمده و با تمام حضور خویش به محضر حقیقت عالم رسیده، و بلکه هر
لحظه خود را در محضر او مییابند و این حضور را با تمام وجود درک میکنند، آیا در
شب نزول فرشتگان بر این محضر، غایبند؟ و اگر غایب نیستند و با حضور در محضر جان
امام، شب قدر را درک میکنند، آیا قبر فاطمه بر آنها مخفی میماند؟ اللهم ارزقنا
محبته و زیارته و شفاعته و جعلنا من شیعته و انصاره و الذابین عنه و المستشهدین بین
یدیه. آمین یا رب العالمین