در قرآن به زمان نماز و احکام مربوطه در آیات زیر اشاره شده است.
۱- سوره: ۱۱ , آیه: ۱۱۴
و در دو طرف روز [=اول و آخر آن] و نخستین ساعات شب نماز را برپا دار زیرا خوبیها بدیها را از میان مىبرد این براى پندگیرندگان پندى است
اى کسانى که ایمان آوردهاید قطعا باید غلام و کنیزهاى شما و کسانى از شما که به [سن] بلوغ نرسیدهاند سه بار در شبانه روز از شما کسب اجازه کنند پیش از نماز بامداد و نیمروز که جامههاى خود را بیرون مىآورید و پس از نماز شامگاهان [این] سه هنگام برهنگى شماست نه بر شما و نه بر آنان گناهى نیست که غیر از این [سه هنگام] گرد یکدیگر بچرخید [و با هم معاشرت نمایید] خداوند آیات [خود] را این گونه براى شما بیان مىکند و خدا داناى سنجیدهکار است
و چون نماز را به جاى آوردید خدا را [در همه حال] ایستاده و نشسته و بر پهلوآرمیده یاد کنید پس چون آسودهخاطر شدید نماز را [به طور کامل] به پا دارید زیرا نماز بر مؤمنان در اوقات معین مقرر شده است
نماز را از زوال آفتاب تا نهایت تاریکى شب برپادار و [نیز] نماز صبح را زیرا نماز صبح همواره [مقرون با] حضور [فرشتگان] است
بر نمازها و نماز میانه مواظبت کنید و خاضعانه براى خدا به پا خیزید
اى کسانى که ایمان آوردهاید چون به [عزم] نماز برخیزید صورت و دستهایتان را تا آرنج بشویید و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پیشین [هر دو پا] مسح کنید و اگر جنباید خود را پاک کنید [=غسل نمایید] و اگر بیمار یا در سفر بودید یا یکى از شما از قضاى حاجت آمد یا با زنان نزدیکى کردهاید و آبى نیافتید پس با خاک پاک تیمم کنید و از آن به صورت و دستهایتان بکشید خدا نمىخواهد بر شما تنگ بگیرد لیکن مىخواهد شما را پاک و نعمتش را بر شما تمام گرداند باشد که سپاس [او] بدارید
بگو خدا را بخوانید یا رحمان را بخوانید هر کدام را بخوانید براى او نامهاى نیکوتر است و نمازت را به آواز بلند مخوان و بسیار آهستهاش مکن و میان این [و آن] راهى [میانه] جوى
اى کسانى که ایمان آوردهاید در حال مستى به نماز نزدیک نشوید تا زمانى که بدانید چه مىگویید و [نیز] در حال جنابت [وارد نماز نشوید] مگر اینکه راهگذر باشید تا غسل کنید و اگر بیمارید یا در سفرید یا یکى از شما از قضاى حاجت آمد یا با زنان آمیزش کردهاید و آب نیافتهاید پس بر خاکى پاک تیمم کنید و صورت و دستهایتان را مسح نمایید که خدا بخشنده و آمرزنده است
و چون در زمین سفر کردید اگر بیم داشتید که آنان که کفر ورزیدهاند به شما آزار برسانند گناهى بر شما نیست که نماز را کوتاه کنید چرا که کافران پیوسته براى شما دشمنى آشکارند
اى کسانى که ایمان آوردهاید چون براى نماز جمعه ندا درداده شد به سوى ذکر خدا بشتابید و داد و ستد را واگذارید اگر بدانید این براى شما بهتر است
تهیه و تنظیم:مینا طراویان
رابطه قرآن و نماز |
پروردگارت را در دل خود از روی تضرع و خوف ، آهسته و آرام ، صبحگاهان و شامگاهان یاد کن و از غافلان نباش » |
۸صفت نمازگزار:
۱-مداومت بر نماز2-به محرومان انفاق میکنند3-تصدیق به روز قیامت میکنند
4-ترس از عذاب قیامت دارند 5-دامنشان را از بی عفتی حفظ می کنند
6-به عهده خودوفامیکنند 7-گواهی به حق می دهند 8-ترس از عذاب قیامت دارند .
سوال شد:چرا به کسی که نماز نمی خواند عنوان کافر داه شده است؟
امام صادق (ع )فرمودند:تارک الصلوه نماز را از روی بی اعتنائی به فرمان خدا ان را ترک میکند.
امام صادق(ع):هرگزشفاعت ما به کسانی که نماز را سبک بشمارند نخواهد رسید.
اولین فرمان از طرف خداوند به موسی عبادت بود.نماز را برپا دار زیرا نماز انسان را از کارهای زشت باز میدارد و یاد خدا بسیار بزرگتر است .سوره عنکبوت ایه 45
از مجرمان سوال میکنند :چه چیزشما را به دوزخ فرستاد گویند ما از نمازگزاران نبودیم .سوره مدثر ایات 40تا 43
رکوع به معنای خشوع و از ارکان نماز است قنوت در لغت به معنای اطاعت همراه با خضوع است
امام صادق(ع) فرمود:وقتی بنده به نماز ایستاد خداوند متعال به او توجه میکندوتوجهش را از او قطع نمی کند تا موقعی که 3مرتبه از یادخدا غافل گردد در این هنگام خداوند نیز از او اعراض خواهد کرد.
پیامبر اکرم (ص) فرمود خشوع زینت نماز است.
نیت یعنی قصد انجام کاری که در ان نزدیک شدن به خدای بزرگ و اطاعت از فرمان او باشد
نیت رکن نماز است
قیام متصل به رکوع یعنی چند لحظه ایستادن همرااه با ارامش واجب است.
سبحان ربی الاعلی و بحمده :منزه است پرورگار من که از همه والاتر است و من به ستایش ان مشغولم.
از نشانه های یاران با وفای پیامبر (ص)ان است که اثار سجده در سیمای انان دیده می شود.
بهترین راه نزدیکی به خداوند از طریق سجده است.
پیامبر (ص)فرمود: من در قیامت امت خود را از اثار سجده که بر پیشانی دارند می شناسم
سجده کمر شیطان را می شکندباعث محو گناهان می شود و انسان را بهشتی میکند.
وحده لاشریک له:یعنی خدای واحدی است که همتا ندارد.
مستحب است که در تشهد اول بعد از صلوات بر محمدو ال محمد گفته شود :وتقبل شفاعته فی امته وارفع درجته.
چند پیام از تشهد :
بندگی بالاترین مقام انبیا است عبودیت است که پیامبر رابه معراج میبرد شهادت به رسالت پیامبر به معنای نفی تمام مکاتب بشری است.
قران مجید امر صلوات بر محمد (ص)راصراحتا اعلام فرموده است.
یاایهاالذین امنواصلوا علیه وسلمواتسلیما
سلام نخستین در نمازبه رسول خدا(ص)
سلام دوم به خودماوبندگان شایسته خدا
سلام سوم به فرشتگان و مومنان است.
پیامبر فرمودند: بهترین نماز ان است که قنوت طولانی داشته باشد.
قنوت به معنای دعا است در نماز درحال ایستادن
اولین نماز جماعتی که تشکیل شده به امامت رسول خدا(ص)و شرکت حضرت علی (ع) و جعفر طیاربرادر حضرت(ع)بود.
اثارو فواید دنیوی نماز جماعت :خوشنامی، درمان نفاق، در پناه خداقرار گرفتن، کفاره گناهان
اثار و فواید اخروی نماز جماعت :عبور از صراط ،ترفیع مقام ،نجات از ترس قیامت
نماز شب 11 رکعت است.
رسول خدا (ص)فرمود:برترین نماز بعد ازنماز واجب نماز شب است.
طبق ایه 91 سوره مائده از اهداف شیطان باز داشتن از نماز است.
وضو کلید نماز است.
وضو در لغت نظافت و نیکوئی و در حدیثی به معنای نور و روشنائی امده است.
وضو سبب پاکیزگی بدن وصفای روان ادمی است
رسول(ص)فرمود: کسی که شب را با وضوبیارامد گویی تمام شب را به احیاو عبادت گذرانده است
رسولخدا(ص):فرمودمسواک کردن جزئی از وضو است.
امام علی(ع): چیزی از امور دنیا شما را از خواندن نماز اول وقت باز ندارد.
پیامبر اکرم (ص):نماز اول وقت برترین اعمال است
دو رکعت نماز همراه با تفکر و حضور قلب ارزشمندتر از یک شب زند داری بدون توجه است
رسول خدا (ص)فرمودند:هرکس مقید به حضور در نماز جماعت است تحت هر شرایطی که باشد از صراط عبورکرده وبه بهشت می رود.
امام صادق (ع):خداوند نسبت به تمام مخلوقات رحمان است امارحیم به مومنان اختصاص دارد.
یکی از نامهای قیامت یوم الدین میباشد.
مقصوداز صراط مستقیم همان طریق خداشناسی و دین وپای بند بودن به انجام دستورات خدا است
صراط در قیامت نام پلی است بر روی دوزخ که همه مردم باید از روی ان عبور کنند.
گمراهان (ضالین)کسانی هستند که از ایمان به کفر تبدیل یافته اند . کسانی که از خداوپیامبرش نافرمانی میکنند. کسانی که اخرت را باور ندارند و از رحمت الهی نومیدند.
سبحان ربی العظیم وبحمده : پروردگار من عظیم واز هر عیبی منزه است و من به ستایش او مشغولم
ایه 60 سوره غافر :انانکه از عبادت کردن به خداوندتکبر می ورزند هرچه زودتر با ذلت به جهنم فرو خواهند رفت.
ایه 31 سوره مریم ،عیسی (ع )گفت :خداوند به من سفارش کرده تا زنده ام نماز وزکات را انجام دهم.
بهترین چیزی که بنده بعداز شناخت خداوند بوسله ان به درگاه الهی تقرب پیدا می کند نماز است
برای نماز گزاری که نمازش را در اول وقت به جا می اورد :پیامبر(ص) راحتی در دم مرگ نجات از اتش رفع و دفع اندوه را ضمانت کرده است.
پیامبر (ص)فرمود: شیطان تا وقتی انسان نمازهای پنجگانه را در وقتش می خواند خائف وترسناک است و از انسان هابرکنار است.
پیامبر(ص) فرمود : فردای قیامت شفاعت من به کسی که نماز واجب را تاپس از وقت ان به تاخیر اندازد نخواهد رسید.
مهمترین شرط قبولی نماز حضور قلب در نماز است.
تهیه و تنظیم:مینا طراویان
معناى عرفانى نماز
نـمـاز, ابراز پرستش و عبادت مخصوصى است که بنده در پیشگاه خداانـجـام مى دهد. نماز, جزء جدایى ناپذیر همه شرایع الهى بوده ودر هـر دیـنـى به صورتى خاص وجود داشته است; چنان که خداوند درقرآن فرموده:
(ان الصلوه کانت على المومنین کتابا موقوتا).1
معناى واژگانى نماز
نـماز که در عربى لفظ (صلاه) بر آن اطلاق مى شود, به گفته بسیارىاز لـغـت شـناسان به معناى دعا, تبریک و تمجید است و چون اصل وریـشـه این عبادت مخصوص, دعا بوده آن را از باب نام گذارى بـه اسـم جزءش, صلاه[ نماز] گذاشته اند. و بعضى گفته اند: (صلاه)مـشـتـق از کلمه (صلاء) است که به معناى آتش برافروخته است و ازایـن جـهـت بـه این عبادت خاص (صلاه) گفته شد, زیرا کسى که نمازبـخـواند, خود را به وسیله این عبادت و بندگى از آتش برافروخته الهى دور مى سازد.2
معناى عرفانى نماز
بعضى از بزرگان نیز صلاه را از (تصلیه) مشتق دانسته اند; به این مـعـنا که عرب هنگامى که مى خواست چوب کج را راست کند آن را به آتـش نـزدیک کرده, در معرض حرارت قرار مى داد و به آن تصلیه مى گـفـتـنـد. با توجه به این معنا گویى نمازگزار وقتى به نماز مىایـسـتد و توجه به مبدا اعلا پیدا مى کند به واسطه حرارتى که دراثر حرکت صعودى و نزدیک شدن به کانون حقیقت معنوى در نفسش حاصلمـى شـود, قـدرت پـیـدا مى کند کج رفتارى هاى نفس را که بر اثرتـوجـه بـه غـیـر خـدا و مـیـل به باطل پیدا شده, راست و تعدیل نماید.3
جایگاه نماز در اسلام
نماز در فروع دین جایگاه ویژه و بلندى دارد و پس از مسئله ولایت از هـمـه مهم تر است. نماز, بهترین وسیله براى قرب به پروردگارمتعال مى باشد; چنان که بعضى روایات گویاى این حقیقت است.* معاویه بن وهب گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم بالاترین و محبوبتـریـن چـیـزى کـه سبب مى شود بندگان به وسیله آن به خدا نزدیک شـونـد چـیـست؟ حضرت فرمود: (ما اعلم شیئا بعد المعرفه افضل من هـذه الـصـلاه; بعد از شناخت خدا, چیزى را از این نماز برتر نمى دانم.)4
* امـام صـادق(ع) فرمود: (احب الاعمال الى الله عزوجل الصلاه وهى آخـر وصایا الانبیاء; محبوب ترین اعمال در پیشگاه الهى نماز استکـه آخـریـن سـفـارش پیامبران است).5 در اهمیت نماز همین بس که پیامبر اکرم(ص) از آن به عنوان ستون دین تعبیر فرموده است.6
امـام خـمـینى (قدس سره) فرمود: (این نمازهاى پنج گانه که عموددیـن و پـایـه مـحکم ایمان است و در اسلام چیزى بعد از ایمان به اهـمـیـت آن نـیـسـت, بـعد از توجهات نوریه باطنیه و صور غیبیه مـلکوتیه, که غیر از حق تعالى و خاصان درگاه او کسى نداند, یکى از جـهـات مـهـمـه که در آن هست این تکرار تذکر حق ـ با آداب واوضـاع الهى که در آن منظور گردیده است ـ رابطه انسان را با حق تـعـالـى و عـوالـم غیبیه محکم مى کند, و ملکه خضوع لله در قلب ایـجـاد کند, و شجره طیبه توحید و تفرید را در قلب محکم کند به طورى که با هیچ چیز از آن زایل نشود.)7
آثار اجتماعى نماز
نمـاز داراى آثار اجتماعى بسیارى است که امام خمینى(ره) در سخنى به تاثیر نماز در اصلاح جامعه و جلوگیرى از تخلفات و بزه کارى ومـفـاسد اجتماعى اشاره کرده و آن را به عنوان یک کارخانه انسان سـازى مـعـرفـى کرده است: (در اسلام از نماز هیچ فریضه اى بالاترنـیـسـت... شما پرونده هایى که در دادگسترى ها, در جاهاى دیگر,دادگـاه هـا هـست, بروید ببینید, از نمازخوان ها ببینید پرونده هـسـت آن جا؟ از بى نمازها پرونده هست, هرچه پرونده پیدا کنید,پـرونـده بـى نـمازها است. نماز پشتوانه ملت است. سیدالشهدا درهـمـان ظهر عاشورا که جنگ بود ـ آن جنگ بزرگ بود و همه در معرض خـطر بودند ـ وقتى یکى از اصحاب گفت ظهر شده است, فرمود که یادمـن آوردید, یاد آوردید نماز را, خدا تو را از نمازگزاران حساب کـنـد و ایـستاد همان جا نماز خواند. نگفت که ما مى خواهیم جنگ بـکـنـیم, خیر, جنگ را براى نماز کردند... جنگ براى این است که مـردم آن زبـالـه هایى که هستند, آن هایى که مانع از پیاده شدن اسـلام هـستند, آن هایى که مانع از ترقى مسلمین هستند, آن ها رااز بـین راه بردارند; مقصد این است که اسلام را پیاده کنند و بااسلام انسان درست کنند. نماز یک کارخانه انسان سازى است.
نـمـاز خـوب, فحـشا و مـنکر را از یـک امـتى بیرون مى کند. اینهـایـى کـه در این مراکز فساد کشیده شدند, این ها هم بى نمازهاهـسـتـنـد. نـمـازخـوان ها تو[ى] مساجدند و مهیایند براى خدمت,مسجدها را خالى نکنید.)8
سـازنـدگـى نماز وقتى آشکار مى شود که بدانیم انسان با اعمال ورفـتـارش ساخته مى شود و به دیگر بیان روحیات انسان از کردار ورفـتـار ارادى اش شـکل مى گیرد و براى او ملکه حاصل مى شود. پس اگـر کـسـى آداب ظـاهرى و باطنى نماز را که مجموعه شرایط صحت وقـبـولـى نـماز است, رعایت کند و در اقامه این فریضه بزرگ الهى بـکـوشـد, کـم کـم ملکه پاکى و تقوا در روحش پدید آمده و انسان کـامـل مـى گردد, زیرا آداب نماز, انسان را به امورى چون رعایت نـظـافت و پاکى, مراعات حقوق دیگران, انضباط و وقت شناسى, وحدت جـهـت و هم سویى با مسلمانان, خویشتن دارى و تسلط بر نفس, بزرگ دیـدن خـداوند و کوچک دیدن غیر او, صلح و هم زیستى مسالمت آمیزبـا مـومنان و زدودن گناهان و پالایش روح از آلودگى هاى اخلاقى وامور دیگرى که لازمه کمال انسانى است, سوق مى دهد.9
منابع: وسائل الشیعه,جلد =3,صفحه =26 میزان الحکمه,جلد =2,صفحه =1627 چهل حدیث,امام خمینی (ره),صفحه =498 صحیفه نور,جلد =7,صفحه =289 کتاب طهارت روح,شهید مرتضی مطهری الـراغب الاصفهانى, المفردات,دفتر نشر الکتاب,صفحه =285 پرواز در ملکوت,سید احمد فهری 1,2: الـراغب الاصفهانى, المفردات, دفتر نشر الکتاب, ص;285سید احمد فهرى, پرواز در ملکوت. 3ـ ر.ک: سـیـد احـمـد فهرى, پرواز در ملکوت, (شرح و تفسیر آدابالصلوه امام خمینى) ص22. 4ـ وسائل الشیعه, ج3, ص26. 5 ـ همان. 6 ـ ر.ک: میزان الحکمه, چاپ جدید, ج2, ص1627. 7ـ امام خمینى, چهل حدیث, ص498. 8 ـ صحیفه نور (چاپ جدید) ج7, ص289. 9ـ بـراى اطلاع بیش تر در این زمینه رجوع شود به کتاب طهارت روح(آثار تربیتى نماز از دیدگاه شهید مطهرى).
منبع: تبیان